KAPEDANI I SHQIPËRISË, “REBELI” PER PORTËN E LARTË OSMANE !....
- Tregim historik
- Në fragmentet historike gjej një Tafil Buzi original, me fytyrë tronditëse që udhëtonte legjendar drejt Portës së Lartë të Perandorisë…Aty po ai gjykim i egër për një “vigan” brenda “kornizës së rreptë” të rezistencës perandorake!..Ai dukej djallëzor, armiqësor, i mërzitshëm dhe interesant
Spasse Thanasi në “katalogun luftarak”, kur
Shqipëria “tronditi” Botën me trima e
luftëtarë të parrëzuar kurrë !...
Shokët e mi të shkollës,Gëzim Allkushaj nga Buzi dhe Guri Meraj nga Zhapokika e Tepelenës, më kishin treguar shumë histori nga Vilajeti i Ali Pash Tepelena, por më të këndshmet që i gjej në kronikat historike janë ato për Tafil Bej Buzi. Në raportet e konsujve Manastir – Janinë – Stamboll ai ishte simpatizanti i Ali Pash Misiriti duke ëndëruuar që Shqipëria të bëhej si Egjypti,e shkëputur nga Perandoria Osmane e të bëhej autonome dhe e pavarur.Këtë konstatim e gjejmë edhe në librat e kuvendeve kombëtare të viteve 1828 – 1845- 1847 nga pashallarë, vezirë e sulltani osmani.
Në panteonin e figurave kombëtare shqiptare ky bir i malësisë së Buzit ze vendin e një e një udhëheqësi popullor, të një drejtuesi ushtarak e të një luftëtari guximtar në kryengritjet popullore. Pasi erdhi nga Korfuzi në Dukat, Vlorë e Tepelenë, në Marsin e vitit 1834 drejtoi kryengritjen ushtarake në Berat ku numuronte 10,000 luftëtarë popullor. Për këtë moment historik e gjejmë edhe këngën :
- Celua arapi zi
Tafili një grusht njeri
Bashkë me Veis Vasjari
Ikën e zunë Besanë
Duan të marrin kalanë !....
Sipas një historian Tafil Buzi,si “kapedan” grumbulloi një ushtri prej 2,000 veta në Tepelenë dhe prushin e kryengritjes popullore kundër
osmanëve e përhapi në Berat,Skrapar,Përmet,Leskovik,Tepelenë,Vlorë,
Mallakastër e Gjirokastër. Nëpër kuvendet popullore ai ftonte prijësit e trevës së Sulovës e Vërcës… Ai kulmoi me veprimtarinë e tij në kuvendin e Picarit më 15 Gusht 1847, ku osmanët e kërkonin ta eliminonin me çdo kusht.Ata e quanin “hajdut”,“rebel”e më “keqbërësi”.Kjo lëvizje patriotike kombëtare në këtë periudhë është trajtuar nga Sami Frashëri gjatë Rilindjes Kombëtare,duke evidentuar faktin se ky udhëheqës popullor kërkonte bashkimin e të gjitha trojeve shqiptare në një shtet autonom. Edhe sipas konsullit francez në Janinë,Tafil Buzi me shokë e kishte “temë të ditës” autonominë e Shqipërisë. Që më 1835 ky patriot vigan me pallë shpalli thirrjen e tij guximtare:“Shqipëria duhej të çlirohej prej zgjedhës turke e të qeveriset nga shqiptarët”.
Dhe sot mbahet si simbol kënga popullore :
- Vanë more shokë,vanë
Gjithë ata burrat e parë
Celua me Veiz Vasjar
Me Tafil Buzin me pallë
Bashkë me Gjolekë lap’në
Tashti duhen, po ku janë?
Arbërinë shkretë e lanë !....
Portreti i Tafil Buzi mbetet në shekuj “një thesar” e “koriozitet” në tablotë historike që në triptikun e viteve 1830 ishte një figurë me rezonancë në “ kurthin e kohrave” që pamjet vetëm kryqëzonin “erën e vdekjes”. I marrë veçmas nga “ngatërresat osmane” mbi truallin shqiptar,ekzaltimi në sfondin historik të Shqipërisë është madhështor. Venitet “gjesti brutal” i osmanëve dhe shndrit një patriot i vërtetë që i dha vendit arbëror fjalën e ndezur të patriotizmit.
- Thuhet se ka lindur në Buzë rreth vitit 1795, por tregohet vetëm vdekja që përmendet në vitin 1866. Me origjinë ishte nga fshati i mahnitshëm Buz,katund i pështjelluar pas ndjeshmërisë klasike të shqiptarit trim e luftarak….
Imazhet e simboleve historike të kohës më “mbulojnë” me mendime :
- Tafil Buzi njeri i “damkosur” i kryengritjeve popullore a thua se bënë pjesë në tërësinë e personaliteteve sociale e luftarake të fushëbetejave historike?!
- A thua se ngjarjet e kohës osmane kanë dukjen e qartë në dimensionin Ballkanik dhe evropian ?!
Në fragmentet historike gjej njëTafil Buzi original, me fytyrë tronditëse që udhëtonte legjendar drejt Portës së Lartë të Perandorisë…Aty po ai gjykim i egër për një “vigan” brenda “kornizës së rreptë” të rezistencës perandorake!...Ai dukej djallëzor, armiqësor, i mërzitshëm dhe interesant në “katalogun luftarak” kur Shqipëria “tronditi” Botën me trima e luftëtarë të parrëzuar kurrë !. Shekuj me rradhë i dhanë kastës kombëtare një “komandë gjeniale” që edhe sot krijon mrekullisht “muzeumin e fuqishëm” të shpirtit luftarak njerëzor!...
Në histori fryjnë shumë erëra,por kur shkunden “fletët e ngjarjeve” në vorbullën e madhe të kohës, ne gjejmë një “kolazh me kështjella” nga spektaklet e luftrave patriotike ku popujt kanë marrë nderimin e triumfit!...
Një triumfator, një hero luftarak, një udhëheqës dhe shqiptar trim mbetet në panteonin shqiptar edhe Tafil Buzi, një simbol i udhëheqësit ushtarak të fshatarësisë shqiptare me himnin e këngës popullore:
- “Që nga Tanzimati e tutje
Të mbeti palla mbi supe !....”
Comments