Njerëz para nesh
Astrit Lulushi
Disa studiues besojnë se të paktën tetë lloje të tjerë njerëzish ecën në tokë gjatë kohës që ne Homo sapiensët ishim këtu.
Tani jemi vetëm.
Zhdukja e gjashtë masive filloi më shumë se 40,000 vjet më parë. Megjithëse ndikimet jashtëtokësore, vullkanizmi dhe ndryshimet klimatike mund të kenë luajtur një rol në këto zhdukje, është e qartë se kur ne shfaqemi, gjërat fillojnë të vdesin. A ishin specie të tjera njerëzore midis atyre viktimave?
Shumica e njerëzve e dinë se Neandertalët jetuan në Evropë për më shumë se 250,000 vjet, duke i mbijetuar të gjitha llojeve të sfidave. Por kur ne arritëm rreth 45,000 vjet më parë, ata u larguan nga e gjithë Evropa në vetëm disa mijëra vjet. Kjo është mjaft e dyshimtë. Pak pasi filluam në Afrikë, Homo rhodesiensis dhe Homo Naledi vdiqën. Me migrimin nga Afrika diku 70,000 vjetë më parë, ne përshkuam Azinë dhe ishujt e Azisë Juglindore. Në afërsi të kohës së mbërritjes sonë atje, Homo floresiensis (populli Hobbit), Denisovans, Homo luzonensis dhe ndoshta Homo erectus vdiqën.
Hulumtimet e fundit vërtetojnë se ne mund të kemi luajtur një rol që zhdukja e Neandertalit ishte një proces i shpejtë. Më 2021, gjenetisti El Zavala gjeti dëshminë Denisovane. Ata ishin njerëz arkaikë të lidhur ngushtë me Neandertalët, popullsitë e të cilëve mbivendosen me paraardhësit e njerëzve të sotëm. Nga Siberia në Azinë Juglindore, ata jetuan dhe u ndërthurën me paraardhësit e disa njerëzve modernë.
Denisovanët kanë një paraardhës të përbashkët si me njerëzit modernë ashtu edhe me Neandertalët. Ky paraardhës i përbashkët ka shumë të ngjarë të ketë jetuar në Afrikë. Midis 300,000 dhe 400,000 vjet më parë. Një grup i tyre u largua nga Afrika. Ata janë një specie e zhdukur e njeriut arkaik që shtrihej në të gjithë Azinë gjatë Paleolitit të Ulët dhe të Mesëm.
Ata vlerësohet se ishin tre deri në katër këmbë të gjatë, që populluan Tokën rreth 67,000 vjet më parë. Denisovanët njihen nga pak mbetje fizike dhe rrjedhimisht, shumica e asaj që dihet rreth tyre vjen nga provat e ADN-së.
.
Comments