Natë çame (Sipas rrëfimit të Nënë Edos, nënës çame dëshmitare nga Filati)
Nga Fatmir Terziu
Ndoshta dashuritë kanë zverqe shtigjet lineare pa shifra. Pa fjalë. Në imazhe. Përkulem teksa shoh atë që dëgjoj atë që ndjej. Për shembull, në këtë fotografi, kam gjetur prekjen në qostekun e tirqeve shoh trupin e pajetë të varur atje, shoh një nënë të moshuar të bjerë në tokë, një përzierje e mbytur në mes të një britme dhe një gulç që përvëlon buzët e saj.
Pashë sytë e kuq të kreut të shtëpisë në zjarr kurrë nuk i kisha parë të gjitha më parë.
Dhe i kam parë ato shumë herë që nga ajo kohë shoh njerëzit më të fortë që kam njohur ndonjëherë bien në gjunjë në rrënojat ku dielli kërkon një folezë të zbresë të paktën dritën e tij.
Shoh fragmentin e dashurive, thyhet dhe pengohet nën peshën e djegmës shoh zogj … të ngriheshin në fluturim përallë tërhiqnin damarët e mrekullueshëm të tokës kërkonin fustanin e bardhë.
Dhe i kam lexuar ato shumë herë që nga ajo kohë. Kam lexuar panikun e brumit që kapërcen mesanë kam dëgjuar klithmat e të Zonjës së shtëpisë për bukën që digjet zërin e shkëputur të një foshnje, të një fëmije më herët, ndërsa trupi dhe truri im mbi këto foto punon ndaras në një Botë tjetër.
Natë çame bardhë e zi pronë e shkulur nga brumi i dritës riprodhon sirenat në veshin tim ato që tani po bëjnë jehonë në veshët e shurdhët zërin e dashurisë së panjohur që riprollonte nga e para: “Më vjen keq, nuk mund ta ringjallim atë, ajo është zhdukur”, ndërsa bota lyente me buzëkuq buzët e vrara.
Ndjej gjakun duke kaluar nëpër venat e fryra zemrën që po shkulet në gjoks. Është stina e harllive ndjej muskujt e lastarvë të ngrijnë të gjithë lotojnë duke u shqyer me adrenalin. Unë e rilexoj lutjen ndjej ndjeshmërinë e akullt që ka mbuluar kohën fundin e jetës. Atë natë dhe dhjetëra netë të tjera ndryshuan përgjithmonë jeta u përvoll atë natë dhe e jona ndryshoi dhe u rrëzua si një kafshë, para syve, në një ndalesë, por ata u ngjitën lart larg nga therrtorja e tyre.
Ngjarjet e rënda, që kapërcejnë limitet njerëzore nuk harrohen, përkundrazi vitet i riprodhojnë si kujtesë dhe si thirrje për drejtësi. Nëse dikush nuk e kupton, po u themi se ngjarjet ç'njerëzore, derisa ato të zgjidhen, trashëgohen ndër brezni dhe, besoj që e dinë të gjithë se breznitë veç shtimit sasior, kanë ngritje edhe në cilësi mendimi e veprimi.
Nëna në qendër të fotos, vajton fëminë e saj që zervistët ja vranë para syve. Ajo mori një kockë nga koka e djalit që ja çanë grekët, e mbështolli në (mandile) shami dhe e mbajti në gji për vite e vite deri sa vdiq.
Ju faleminderit profesor Fatmiri, që me penën tuaj, ndikoni fuqishëm në forcimin e ndjenjave më të mira të…