Mësuesit realë ...

Mesusit reale dhe instruktoret virtuale

Te gjithe njerzit e zakonshem , ruajne te pa prekura kujtimet , per mesusit e klases se pare , qe te kane mesuar shkrim dhe kendim . E shenova fjalen “ e zakonshem “ , sepse nuk besoj , qe nje kriminel , te vleresoi perkushtimin e mesusit . Mesus , per nje kriminel , eshte para ardhesi i tij , qe e ka futur ne boten e krimit . Bota ka njohur edhe kriminele , qe jane penduar , per krimet , si c’ka njohur dhe perserites , nga kontigjenti i krimineleve te penduar.Eshte shumllojshmeria e botes , ku jetojme . Bota ka edukim dhe riedukim .

Njeriu , pasi meson , shkrim dhe kendim , ndjehet ndryshe , nga bota e tij naive . Duke mesuar shkrim dhe kendim , te rritet ambicja , per te njohur boten qe te rrethon dhe ka shkendia , per ta ndryshuar ate ne favor te mireqenies tende . Instiktivisht te njeriu , lind dashuria , per punen dhe per nje jete tjeter , me te mire , se ajo , qe perjeton . Te ndryshuarit e mjedisit rrethes , behet natyre e dyte e njeriut . Darwini ka thene se njeriun , njeri e beri puna . Te mesosh te shkruash , ne klasen e pare , eshte nje nga punet me te veshtira dhe me te rendesishme te jetes se njeriut . Psikolloget thone se kjo periudhe , le mbresa ne karakterin e femijes.

Nxenesi , me naivitetin e lindur e konsideron mesusin , nje bamires , qe ka gjetur rrugen , per te ardhur te tyj krejt spontanisht dhe te meson , per t’u bere I barabarte me tyj si nxenes . Nuk mund te parafytyroi nxenesi , se dikur mund te behet vete mesus . Ne dualitetin mesus nxenes i klasas se pere , gjithmone eshte shquar nje mirkuptim i ndervarur dhe i konceptuar ndryshe . Mesusi dhe nxenesi , jane dy krahe te ekuacionit , me zgjidhje , jeten .

Mesusi eshte i ndergjegjshem , per detyren e rendesishme , qe kryen . Nxenesi kryen nje detyre sa te veshtire dhe te pa ndergjegjeshme . I vetmi obligim , qe e nxit nxenesin e klases se pare , eshte deshira e prinderve , per ta shkolluar femijen e tyre . Prindit , kane pervojen e jetes , qe nxenesit i mungon . Simbas pervojes prinderore , njeriu i pa mesuar si druri i pa struguar . Dite pas dite , edhe te nxenesi i klases se pare afrohet konceptimi i te mesuarit , simbas parafytyrimit te mesimit , nga mesusit dhe prindrit .

Per nxenesin mesusi eshte figure e mbinatyrshme dhe e pa arriteshme . Gjat jetes njeriu ndesh me profesioneste lloj – lloj . Ka instruktore , qe te mesojne te vozitesh makinen , te trainojne , per boks dhe volejboll, te mesojne artin ushtarak . Keta jane instruktore. Mesusi i klases se pare eshte krejt ndryshe dhe eshte vetem nje . Krahas mesimit te alfabetit , mesusi te ngjallur frymen e dashurise , per jeten , per njerzit e afert , per Atdheun . Sejcila germe eshte nje simbol . Eshte nje pjese e jetes , qe na rrethon.Eshte nje zbulim , per ndergjegjen e nxenesit . Alfabeti na meson se jeta rreth klases pershkruhet , mbetet e pa harruar ne kujtese . Mbeten te pa harruar prindrit , te afertit , mesusi . Alfabeti eshte nje mbrekulli , qe na i ka prure ne klase mesusi dhe prindrit . Kjo mund te jete , mendon nxenesi edhe lidhja e prindrit , me klasen , me mesusin , me jeten , qe na rrethon .

Me kujtohet nje shembull , nga mesusit e mi te gjimanzit . Mesusja e fiskultures , quhet Angje Berisha nga Shkodra .Kujdesej per ne , jo si mesus kujdestar , por si prind . Ishte e pa martuar dhe besoj ashtu mbeti . Pervec anes teorike , qe na mesonte , per strevitjen fizike , kur kishim oren e fiskultures , na priste te dera e klases dhe na niste me vrap , per te fusha e Baces se Teqese , qe ishte gati 2 Km.larg .Ecja me vrap , duhet t’u behet edukate , keshillonte Anja, sepse lehteson moshen e trete . Do te vije nje dite , qe do te pendoheni , pse nuk keni vrapuar . Ishte shpejt , per ta kuptuar , por vjen dita dhe jeta na i imponon aleancen me natyren . Mesuset nuk klasifikohen , por si Angje Berisha , prej Shkodre , as kam njohur dhe as nuk kam hasur tjeter . I donte nxenesit si vellezer .

Mesusi presupozon se te jep fryme , te inspiron drejt menyres , qe te ndryshosh boten .

Analfabetizmi , gjithnje eshte identifikuar si semundje e pa sherushme me mjete te tjera , vec te vijuarit te shkolles . Ne kujtesen e nxenesit , mesusi eshte krijese e mbinatyrshme. Vetem ai di te fjaloset , te ushqehet , te vishet . Ai di te mesoi me shkrim dhe me shembullin e tij ne jete . Mesusi eshte model i jeteses , per te gjitha moshat e njerzve , qe e rrethojne . Per nxenesit eshte idhull. Per mesusin nuk ka fjale fyse, sharje, pa bere fjale per mjete dhune . Te tere njerzit , duhet te bejne perpjekje t’i ngjajne atij . Bota pa mesusit e klases se pare , do te ishte fluide .

Koha , qe mxenesi eshte ne periudhen intensive te ndjekjes se shembullit te prindit dhe mesusit , eshte e lodheshme . Eshte provuar shkencerisht se pesha , siperfaqja dhe volumi i trurit lidhen drejt per drejt me inteligjencen natyrale . Kafka e kokes eshte e pa mjaftushme , per nje volum te caketuar inteligjence . Kjo eshte arsyeja , qe truri rrudhet , per te formuar siperfaqe sa me te madhe. Keto jane cirkovolucionet , sasia e te cilave percaketojne gjenialitetin e njeriut .

Ka te dhena se cirkovolucionet formohen , deri ne moshen 7 vjec. Kjo eshte arsyeja , qe eshte formuar shprehja : “Me jepni femijte deri ne 7 vjec , pastaj merrni ju . Kjo eshte premisa , per te pushtuar boten “. Rrudhia e trurit , per te formuar cirkonvolucionet eshte stadi , qe nxenesi e parfytyron realisht jeten , qe e rrethon . Krijon koncepte reale , per mesusin dhe dhemshuri , per prindin .

Ne bankat e shkolles , femijte , nga goja e mesussit , mesojne , per besimin ose mosbesimin fetar . Ne te dyja rrastet idhulli fetar , ose mungesa e tij , duhet te jene te ngjashem me mesusin . I komentuar shkurt , rroli i mesusit eshte misioner se sa profesion . Te jemi realiste , mesus kane pasur edhe Xhenxhis Kahni , edhe Hitleri , por ne jete nuk ndoqen mesimet e mesusve te tyre . Mania , per pushtet e tejkalon dukshem ndjenjen e dashurise per mesusin e klases se pare . Mesusi klases se pare mbahet mend se te meson abc dhe fjalen pune . Keto dy koncepte , sado , qe kane ngjashmeri , nuk jane identike . E perbashketa e tyre eshte se futen thelle ne ndergjegje , duke te shoqeruar gjithe jeten .

Gazeta shqiptare “Dita “ e dates 10 Prill , pershkruan nje rrast tragjik , kur nje ndjekes emisioni televiziv , kaloi ne vetvrasie .

Kohet e fundit shkruan gazeta eshte abuzuar me inteligjencen artificiale , nga disa kompani fantazme dhe njerez , qe jane te shkeputur nga realiteti . Krijojne programe te frikeshme , qe deformojne ndergjedjen njerezore . Ne kto kushte extreme , me genjeshtra dhe hipokrizi , ofrojne sende te vlefshme , ose shuma parash , duke genjyer , per perfitime te kompanive fantazme . Njerez naive , qe u kane besuar ketyre shpifjeve , kane kaluar deri ne vet sakrifikm . Inteligjenca artificiale , nuk duhet te mposhti ndergjegjen njerezore . Gazeta citon shkencetarin e madh Aishtain , te kete thene : “ Kur teknollogjia do te nderhyje ne ndergjegjen njerezore , atehere bota do te kete brezin e idioteve .“

Qe te mos ndodhi kjo katrastofe njerezore , duhet te rrritet kontrolli prinderor , mbi perdorimin e kompjutrit nga femijte , por duhet te ushtrohet kontroll i rrepte mbi planet komjuterike , qe qarkullojne ne interrnet dhe behen shkak i tragjedive njerezore . Kompjutri dhe intelegjineca artificiale , jane zbulime te medha shkencore , por te perdoren jo si mesus virtuale , por si teknika , per komunikim , per te zhvilluar shkencen e shendeteshme , pa u bere rober te zerave mashtrus , qe i ka parashikuar Ainshataini , se do te ndodhnin . Keto “lojna “ , te rrezikeshme , perdorin inteligjencen , per qellime te mbrapshta . Mesusit i kemi ne klase , prindit i kemi ne shtepi , perpos inteligjences artificiale , kemi ndergjegjen njerezore , qe e perdor tekniken virtuale , ne sherbim te zhvillimit kohor te shoqerise moderne .

Eshte nje kenaqesi e vecante kur kujton mesusit , ne moshen e thyer , ku jam une , gje qe presupozon , se mesusin duhet ta kemi prane , ne c’do moshe . Mesusi eshte prind e mi prind . Prindi , me shume se mesusi ka dhemsurine , por jo kujdesin dhe aftesine , per ta bere nxenesin te ditur , per ta ngjitur ne nje stad tjeter te jetes .

Ne kete moshe te bardhe ku jam , kam pasur lidhje me njerez te lloj llojshem . 50 % te njerzve , qe kam pasur lidhje pune , i kam harruar . Mesus nuk kam harruar asnje . Madje i parafytyroj , si qeshnin , si benin xheste te fytyres , si beheshin nevrik . Mesusi natyral , nuk ka krahasim me mesusin virtual . Jeta verton , se ky i fundit , duhet te mbahet nen kontroll , nga llogjika njerezore e sejcilit , per te mos e mbivleresuar . Per te mos pasur fatin e Lizes , qe eshte emri virtual , i vajzes , qe u vetvra , sipas gazetes “Dita “, qe cituam me siper.

Perpara pak ditesh , pashe nje film , per pervjetorin e Migjenit. Dha nje setence , te nje bashkenxenesje te Migjenit . Ajo ishte Arta Franja , nga Shkodra . U ngazelleva , qe e pashe mesusen time te matematikes dhe astronomise . Jam ndare me te perpara mbi 70 vjetesh , pata ndjesine , sikur isha ndare dje me te .Kur ishte filmuar ishte rreth 100 vjece . Mua mu duk 40 vjece , sa ishte , kur me jepte mesim . Kjo se bashku me bashkeshorin ishin mesususit me te rendesishem te gjimnazit te Gjirokastres . Ishin shume te lidhur me nxenesit , sepse nuk kishin femije biollogjike . Fluturimet nderplanetare , qe ne ate kohe , nuk njifeshin , Arta na i ka spjeguar me realitetin , qe njihen sot . Profesioniste si Arta Franja ( Gjoni ) nuk ndesha ne jete , as ne vitet e fakultetit .

Ne kohen e luftes , kishte shume mesus , qe punuan pa roge, kryesisht mesusit e fshatit . Nje nga ata ishte mesusi im i fillores , Koco Hila .U desh kohe , per te marre rogat . U detyruan te benin pune bujqesore : druvare , blegtore , bujq per te siguruar minimumin e jeteses . Realisht profesione te lehta nuk ka . Duken te lehta druvari , bujku , blegtori , por ato kane specifikat e tyre , qe nuk realizohen thjesht me pune fizike . Mesusit e fshatit vujaten shume gjat luftes , sa asnje profesion tjeter. E mbajten gjalle shpresen , per te bashkebiseduar me nxenesit dhe ja arriten .

Une shkollen fillore e kam kryer po thuaj gjat luftes . Askush nuk na kontrollonte as nxenesit , as mesusit . Orari i mesimit nuk kompromentohej , megjithse ishte lufte dhe nuk dihej nga te vinte predha vdekjeprurese . Meditimin , qe rrotulloj nepermend , keto vite , me krijojne nje eufori shpirterore dhe optimizem , per jeten. Nuk kishim shkolle ne fshatin tone , prandaj venim ne shkollen e Laboves, qe ishte mbi 5 Km.larg dhe rruge malore .

Mesusja ime e pare , per nje vit , ka qene, Andromahi Nocka , nje mesuse pasionante , qe edukonte ne klase dhe jasht saj , me shembullin e saj ne jete . Ruante bukurine natyrale vishej thjesht dhe bukur , pavaresisht se veshjet gjendeshin me shume veshtiresi . Vitin tjeter mesusja Andromahi u transferua ne Tirane . Ka dhene mesim ne shkollen “Nana Mberetereshe “ . Eshte dekoruar me medaljen me te larte , te mesusise . Kujtimet , per Arten , Anjen dhe Andromahin i perziej , per te nxjerre tipin e mesuses te perkushtuar , qe jo vetem nuk i harroj , por jam munduar t’i imitoj.Ne se ja kam arritur t’i imitoj , kam krijuar profilin e merituar ne jete .

Zeri i mesuse Andromahi i ngjante zerit te kambanes , ne minjature . Ne se e keni vene re , mesusit edhe per bisedat e rendpomta i shquajne fjalet , sikur bejne diktim . Nuk njof ndonje mesus te belber ose memec . Mesusi im Koco Hila , burre shtatlarte , pak i krusur . Edhe ne ditet te luftes , vishej mire dhe mbante kollare , vetem , kur ishte ne mesim , ose kur delte ne kuvendin e burrave te fshatit . Mesus Koco ishte edhe bujk i mire dhe vecanerisht gjahtar . Nuk kthehej bosh nga c’do rrast gjahu . Kishte qen te stervitur mire dhe vete ishte nishanlli . Nuk merrte pjese ne ditet e gjahut , qe organizonin fshataret . E quante humbje kohe . Shtepine e kishte ne rreze te malit dhe afer nje korie , qe gjithnje mbante gjah .

Ne shtetin monist , mesusve u kishin ngjitur nofken “komisar i drites “ . Krejtesisht cilesor i gabuar . Mesusi , eshte intelektual i depolitizuar , ndersa ai shtet i quante te politizuar , deri ne eshter , komisar . Mesusit tone , nuk na flisnin , per luften . Ate e shifnim dhe e ndjenim . Ata na flisnin , per natyren , kohen , fenomenet e rrezikshme natyrore dhe per mesusit deshmore , qe u flijuan , per gjuhen dhe lirine e popullit te tyre . Ku e gjeti monizmi mesusin komisar ?

Ne TVSH shqiptar , aktualisht ka dy emisione televizive , per mesusit : “Auditor arsimi” dhe “Ura” , qe rekllamon arsimin ne diaspore . Mesusit kane qene dhe mbeten ajka e intelektualizmes te nje kombi . Ata u martirizuan , per gjuhen shqipe dhe triunfuan , me ne krye motra Qirjazi dhe vellezerit Sotiri . Perpjekjet e tyre u materjalizuan me alfabetin shqiptar , qe nuk eshte me hieroglife , sic jane alfabetet e fqinjeve . Perpjekjet e tyre u kurorezuan me hapjen e shkolles Shqipe , qe siguroi mesussit e shkolles me gjuhen amtare . Mesusit munden te ruajtshin profilin atdhetar , si pasardhes te denje te martireve te arsimit Papa Kristo Negovani , Koto Hoxhi dhe famila arsimore , Qirjazi .

Arsimimi i njerzve , nuk ka ekzistuar perjetesisht dhe as nuk ka lindur ne teren bosh . Lindi si nevoje e zhvillimit Arsimin e krijuan mendjet e ndritura , qe gjithnje i kane paraprire zhvillimit njerezor . Ne zhvillimn progresiv te njerezise ,njifet vetem perfeksionim . Nuk ka kthim pas . Aktualisht jetojme ne nje nga fazat me te avancuara , te zhvillimit njerezor , qe besohet se eshte dhe faza e fundit. Kjo faze zhvillimore quhet inteligjenca artificiale.

Ky zbulim i rendesishem shkencor , aktualisht eshte nje realitet i prekshem . Ajo eshte bere ndihmese e njeriut , ne dhjetra procese te puneve te holla inteligjente . Robotet jane mekanizma te paisur me intelegjince te sofistikuar . Thuhet se nuk gabojne dhe s’kane si te gabojne , per proceset , qe jane programuar .Ata gabojne , kur programohen ne menyre cinike . Inteligjenca artificiale dhe robotet , do ta bejne me te lehte jeten e njerezve me inteligjence natyrale . Komanden inteligjences , ja jep mendja njerezore , nepermjet neutroneve . Neutronet nuk mund te krijohen artificialisht . Ne trurin e njeriut , ka nderhyre bisturia , vetem , per trupat e huaj ( tumoret ) , por kurre nuk ka nderhyre ne nervat dhe mbaresat e tyre , neuronet . Inteligjenca natyrale , pa nderhyrjen e trurit njerezor , do te mbete nje mekanizem , pa funksion . Ne te gjitha rrastet , nuk mohoet rroli i inteligjences nartificilae , ne zhvillimin e me tejshem te shkences dhe teknikes , per te lehtesuar jeten e njerzve .

I besoj inteligjences natyrale , per te gjitha fantazite , qe thuhet se do t’i beje realitet . Kam vetem nje nga rezervat , ndaj fuqise te kesaj intelegjence . Nuk do te mund te zevendesoi , mesusen e klases se pare . Kjo inteligjence kerkon fryme . E vetmja gje qe nuk besoj se programohet artificialisht dhe as identifikohet me roboter , sado te sofistifikuar qofshin . Kohen e kemi perpara dhe do te njihemi me kete zbulim , qe shkenca e ka bere realitet aktual , ne sherbim te perparimit njerezor.Ne komande te inteligjences artificiale , qendron inteligjenca natyrale . Keshtu do te jete gjithmone . Mesusi i klases se pare eshte i pa zevendesushem . Mesusi virtual eshte i dyshimte , porosi , qe na i ka lene tesament Ainshtaini i madh .

Sido qe jane zhvilluar ngjarjet , shekujt kane marre emrat e zbulimeve shkencore : shekulli i avullit , i elektricitetit , i energjise berthamore . Nuk ka pse te ndodhi ndryshe me Inteligjencen natyrale . Eshte jasht c’do llogjike te kerkosh jete ne planete dhe te gervishesh jeten primare , ne planetin , Toke . Inteligjenca artificiale eshte ne shekullin e vet .

Illo Foto , Studjus - NY- Prill 2023 .