
Lej…lekë
Tregim Fatmir Terziu
Ata u ulën si gjithnjë pas thirrjeve të tilla nën Çinar. Drodhën nga një të zakonshme nga qeset e tyre dhe ndoqën tymin që bëhej lëmsh poshtë e mes gjetheve të Çinarit, për aq kohë sa të deleguarit u dhanë në dorë nga një letër ku ishte shkruar vetëm një fjali.
U habitën. Si kishte mundësi të mblidheshin tërë ata burra në një kohë rekord vetëm për atë fjali?!
Fjalia nuk kishte arsyetim tjetër. Pritej vetëm fjala e Shkopmbajtësit. Gjithësesi aq sa situata dhe vetë ajo fjali dukej irrituese. Ngjante dhe shpotitëse. Por dihej pse mbaronte me 'nakatosur'. Nuk kishte ndonjë sekret për këtë. Gjithandej ishte nakatosur. Nakatosja e kishte ulur pushtetin e saj këmbëkryq gjithandej. Ulja e tillë ishte edhe në përditësi. Ishte edhe në krijimtari. Ishte edhe në çdo fjali.
„E ka nakatosur!“, kërcëlleu dhëmbët Shkopmbajtësi. Pastaj me shkopin drejt Çinarit ia nguli sytë një shpendi, që kishte zënë tërë hapësirën e dritës në sytë e tij.
„Eh,“ tha me vete dhe pasi mori frymë thellë dhe shfryu si me dënesë vazhdoi.
„Mbërriti. Erdhi dhe Shpendi i Çinarit.“
Të tjerët pasuan eskortën e gjatë të makinave dhe ngulasysh mbetën si të ngrirë në këndin që kishte zënë shikimi i Shkopmbajtësit.
Shpendi i Çinarit kishte sy të kuq dhe krahë të zinj të thyer. Kishte një bisht të gjatë me një xhufkë. Përpëlitej mes degëve të Çinarit. Ulej dhe ngrihej. Kishte një veçori në ulje e ngritje. Sa herë që sytë e rroknin këtë veprim të shpendit, ai rishfaqej me një shtesë në krahë. Shtesa hapej si një pendë e vetme.
Shkopmbajtësi mbajti frymën dhe u ndal para njërës së makinave të eskortës që e kishte shoqëruar. Pas xhamave të zinj të saj një dorë i zgjati një libër. Hapi disa fletë. Pastaj nisi të lexoj i përqëndruar. Shikonte lart në qiell dhe rrotullonte sytë rreth e mbi Çinar dhe lexonte me kujdes.
„Çfarë zog mund të jetë?!“ Ishte sikleti nën Çinar. Thuajse të gjithë e kishin këtë hall.
„Në zoologji, kjo do të thotë të kesh krahë, ose shtojca të ngjashme me krahun.“ Foli njëri.
„Në botanikë, i referohet të kesh degë të përhapura gjerësisht në çifte alternative.“ Tha një tjetër.
„Dhe …, dhe… si nga veprimi, do të thotë të lëvizësh duke u lëkundur me krahë nga një kapje në tjetrën, siç bëjnë majmunë të caktuar, siç janë llojet gibons.“ Shtjelloi një tjetër.
„Eh, interesante,“ u dëgjua një zë që dukej se kishte më shumë informacion mbi shpendët. „Shpendët e mëdhenj kanë më pak të ngjarë të lëvizin në këtë mënyrë për shkak të peshës më të madhe të trupave të tyre.“
Poshtë Çinarit thuajse kjo ishte e gjitha. Secili fliste me vete. Secili sillte në vetvete. Ndërsa Shkopmbajtësi kapërceu kalldrëmin e fundit të ndarjes, me atë libër në dorë me sytë e ngulur herë në libër e herë në atë zog. Kapërceu duke mos e kuptuar se ku kishte ecur ashtu hutimthi, në ndarjen mes dy rrugicave që të shpinin njëherazi nga e Majta dhe nga e Djathta e Çinarit.
„Krahë, krahë… I shtohen pupla. I bëhen krahë.“, pëshpëriste me vete. Shkopmbajtësi ishte ende i pabindur në përcaktimin e këtij zogu. Po i përzihej njohuria e madhe që kishte me leximin në atë libër për të gjetur edhe emrin që i krijohej enkas në thellësi të mendimeve. Nisi të pëshpëriste duke u marrë me etimologjinë e fluturakut. Fliste pa u ndjerë nga të tjerët. Fliste me kujdesin më të madh, pa u dëgjuar edhe nga qindra e qindra nxitimtarë kureshtarë që afroheshin drejt Çinarit. Shikonte udhët të mbusheshin sa nga e Majta dhe nga e Djathta. E në këtë rast buzëqeshi.
„Ja pra, sa shumë punë kemi bërë. Ushtri të tëra po vërsulen për të marë leksionin tim më të fundit në këtë ditë. Fundja edhe për këtë zog misterioz do ta sajojmë një leksion të tillë“.
Dhe ia nisi. Kur pa se sytë e të gjithëve kishin mbetur të ngrirë mbi zogun misterioz që pështillej me gjethet nën Çinar. Fshiu sytë me të dyja duart, me të majtën dhe pastaj dhe me të djathtën, aq sa për t'iu qartësuar shikimi, u kërkoi të nxirnin fletën e shpërndarë me të vetem fjali në duart e secilit dhe vetëm shtoi:
„Ende paska të tromaksur, ende nuk e paskan kuptuar se e ka nakatosur?!“
Buzëqeshi pak dhe duke pëshpëritur me vete, si për të marë një vendim të duhur:
„Fundja, kjo është puna ime! Unë duhet ta bëj rolin e duhur me këtë shkop…, duhet të justifikoj ata lekë, që më kanë paguar për këto leksione të lumturisë së përditshme.“
Dhe ia nisi menjëherë, si zakonisht me një hyrje të re në leksionet e tij poshtë Çinarit.
„Ju kam shpërndarë, më saktë bashkëpunëtorët e mi ju kanë shpërndarë një letër, ku me sa duket jeni habitur pse është shkruar vetëm një fjali. U habitët?! E kuptoj këtë, prandaj jam këtu, që të bëj sqarimin e duhur, por ama dhe u kënaqa që sot kemi vizitor të ri Qiellor.“, e nisi Shkopmbajtësi.
„Është mesazh Hyjnor ky! Më besoni. Po bekohen ditët tona të Lumturisë Njerëzore nën Çinar.
Ata të gjithë, si ata që rrethrrotullonin kahjet e Çinarit nga e Majta, po ashtu dhe ata nga Djathta, dhe ata që ndodhte jo pak herë të mbeteshin në mesnajë panë njëri-tjetrin në sy dhe për aq sa mund të shihnin të tjerët u duk se lëvizjet e buzëve dhe shpatullave të paktën kishin një sinjal më tepër se hutimi në këtë rast.
Ai tundi shkopin, dhe pasi nënqeshi rifilloi, duke shuar hutimin e tyre.
„E shikoni? Ai atje mes degëve të këtij Çinari po na bekon. Nuk thashë se na vëzhgon. Ai ka një emër tipik dhe unë menjëherë e përcaktova si „bracchium“. Këtë emër e gjeta thellë në kapakët e këtij libri. Dhe ky libër thotë se ky shpend është fatsjellës. Pastaj shtoi disa herë duke përsëritur, po po, padyshim fatsjellës.
„Bracchium?! Etimologjia?!“, ndërsa shukatnin tespitë nëpër duar, të gjitha krahët e rrethnajës së Çinarit e kishin zbehur frymëmarrjen. Në fytyrat e tyre kishte filluar të dukej një hapje e lehtë.
Përsërisnin sikur t'u kërkohej të mësonin përmendësh „fatsjellës“. Fatsjellës u dukej disi shpresëdhënëse.
Ai rrotullonte shkopin në dorën e majtë dhe pastaj e përcillte me sy derisa dora e tij e djathtë shigjetonte atë ardhje Qiellore në krahë të Çinarit.
“Etimologjia e fjalës është e lashtë. Vjen nga prononcimi i tij në latinisht, pra nga bracchium, që do të thotë „krah“.“ Vazhdoi leksionin e paparashikuar Shkopmbajtësi.
„Në fakt, brachiate vjen nga e njëjta rrënjë si „byzylyk“ dhe „brachiopod“. Shtonte ai.
Burrat e Çinarit vetëm shikonin. Vetëm njëri dukej se ishte jashtë kësaj teme. Shkopmbajtësi e pa mosinteresimin e tij dhe duke mos dashur të hyjë në debat vazhdoi.
„Unë e njoh mirë këtë fushë, se kam shkelur dete dhe oqeane me këtë shkop“.
„Me leje“, tha tespixhiu më i vjetër nën Çinar, „ndoshta, në mënyrë të çuditshme, një fjalë tjetër e lidhur është „gjevrek“.
Një tjetër që sapo ishte kthyer nga Gjermania, ku kishte qenë i pasuksesshëm në azilin e tij, pasi kaloi dy-tre herë dorën e djathtë mbi krye, kërkoi fjalën.
„Kjo për shkak se rrënja gjermane e fjalës është brezel, gjithashtu lidhet me „brachiatus“, duke iu referuar strukturës së ngjashme me krahun e një pulëdeti të pjekur.“, shpjegoi i kthyeri nga Gjermania.
Më pas Shkopmbajtësi nuk mund të vazhdonte më i qetë, ndërsa duart e tyre të rrudhura kërkonin gjithnjë e më shumë leje për të folur rreth këtij vizitori të ri nga Qielli. I fundit që u dëgjua para se Shkombajtësi të fliste ishte një mesoburrë.
„Unë do të shkoj më herët“, tha ai, „Përdorimi i parë i njohur i fjalës që përcaktuat ju për këtë zog, ishte mjaft herët, që në kohën e shpatave kundër osmanllinjve, por mbeti më së shumti mes nesh që në vitin 1913 kur fjalët dhelpra, skile, dredhanake, gjithashtu erdhën në ekzistencë.“
„Pse atëherë? Pse në vitin 1913?“, pyeti me habi Shkopmbajtësi.
„Eh, pse atëherë… Se atëherë na i shkulët krahët, si këtij zogu që i duket ajo pupël si krah i tepërt. Ai zog paska mbijetuar…, mbijetuar falë Zotit.“, ishin zërat nga poshtë e përqark Çinarit.
Shkopmbajtësi tundte shkopin, po aq dhe kokën dhe … shfrynte: „Gjepura, gjepura…E nakatosët fare tani, sikurse …“ Dhe mori frymë thellë.
„E kur e ka nakatosur vetë Ai, çfarë mund të presësh nga produkti i tij.“, u shuan zërat në rrugicat me kalldrëm, në ato rrugica të moçme, që shpërndahen në të gjitha anët si arterie.
Ndërsa Shkopmbajëtësi ende kishte mbetur me kokën poshtë, duke ngulur atë shkop thellë e më thellë mes butësisë së dheut, ku shtroheshin rrënjët e Çinarit e ku kishin zënë rrënjë gurët e trotuarit ndarës. Kur e ngriti kokën nuk pa më njeri, as zogun, që ishte vizitori i ri fatsjellës, sipas tij. Por nga goja pa bërë as më të voglin dyshim nxori një zë britmë, që jehoi tej e tej rrugicave që pikëtakoheshin me Kalanë: „Ore le ta quajnë sa të duan e sa herë le ta thonë se ai zog është Shqiponjë, për mua, për këtë libër ai është Lejlek, është lej…lek“.
Ata ishin në ikjen e tyre. Veshët, si veshë në të tilla raste kapnin atë çfarë mund të kapnin. Kuptohej, e kuptonin tashmë edhe vetë, nuk donin më të dëgjonin leksioni për Lej…lekë.
Lojë fjalësh therëse! Një atmosferë e nderë historiko-letrare deri në fund...