Kullë

Astrit Lulushi

Herodoti shkroi mbi praninë e Kullës mitike të Babelit në Irak, siç thuhet në librat e shenjtë fetarë, ku kulla përshkruhet si katrore në formë me gjatësi dhe gjerësi të barabartë me një madhësi që kalon 201 metra dhe përbëhet nga 8 kate me dyer te forta bronzi. Në qytetin e Babilonisë imazhet satelitore së fundmi treguan një bazë katrore që ka të ngjarë të jetë mbetje e kullës. Gërmimet janë ende duke u kryer por asgjë nuk është bërë e ditur deri më sot.

Herodoti ishte një tregimtar dhe shkrimtar, por jo historian. Gjërat që ai ka shkruar nuk duhen anashkaluar, por as për t'u besuar. Herodoti vlerësohet gjerësisht si historiani i parë, fjalë për fjalë "babai i historisë" - vetëm sepse jetoi në një kohë ku nuk kishte asnjë vlerësim ose vetëm tregimet e tij nga ajo kohë kanë mbetur. Por kjo nuk e ndryshon faktin që shumë nga shkrimet e tij janë mjaft fantastike, njëlloj si tregimet e tij për aspekte të historisë persiane. Pavarësisht se u quajt "babai i historisë" nga Ciceroni, i cili nuk ishte historian, Herodoti shkroi thashethemet dhe komentoi përralla. Ai udhëtoi rregullisht në Babiloni dhe është një historian i njohur dhe padyshim që ka më shumë besueshmëri sesa thjesht një opinion subjektiv.

Disa thonë se Kulla e Babelit është një metaforë për qytetërimin dhe nuk ka ekzistuar. Por ka pllaka babilonase që flasin për kullën, e po ashtu edhe librat fetarë. Njerëzit emërtuan 11 planetë në sistemin tonë diellor 5000 vjet përpara se të shpikej teleskopi. Nëse nuk do ta kishim parë provën në kohët tona moderne, do ta kishim hedhur poshtë gjithashtu si mit. Vetëm për shkak se nuk është aty tani, kjo nuk do të thotë se nuk ka ekzistuar kurrë. Përshkrimi i Herodotit përshtatet shumë mirë (ndonëse jo saktësisht) me strukturat masive (zigurateve) që ishin shumë të zakonshme në Sumer dhe më vonë në Babiloni, shumë prej të cilave lanë një bollëk rrënojash për t'u studiuar.

Nëse kishte një kullë që arrinte në qiej, duhet të presim. Herodoti vërtetë përshkroi një arkitekturë të mahnitshme, por krahasuar me arkitekturën e sotme, Kulla e Babelit është një ndërtesë me përmasa mesatare që 5000 vjet më parë mund të konsiderohej e madhe. Gjithçka është relative.