top of page

Konservatorët e mirëfilltë tani duhet të jenë të gatshëm të bartin barrën e jo-konformizmit.


Vdekja e Sër Roger Scruton është një humbje e dhimbshme për familjen e tij, dhe gjithashtu për jetën intelektuale të Evropës.


Shumë vite më parë Sër ROGER SCRUTON u përball fill i vetëm me shtetin totalitar komunist pa patur asnjë frikë për ta sfiduar atë, duke kapërcyer perden e hekurt pa asnjë lloj mbështetjeje nga ndonjë OJQ liberale e financuar nga bamirësit e zakonshëm të shoqërisë së hapur.

Vdekja e Sër Roger Scruton është një humbje e dhimbshme për familjen e tij, dhe gjithashtu për jetën intelektuale të Evropës. Ai ishte pa dyshim mendimtari kryesor konservator i kontinentit. Për dallim nga shumica e filozofëve, ai ishte një personazh aktiv publik që luftoi me guxim për kauza jo të modës, por me rëndësi jetike. Ai ishte një Tori tradicional që shërbeu si këshilltar i Margaret Thatcher dhe drejtuesve të tjerë të partisë. Megjithatë, në bisedat e mia me të, kurrë nuk pata dyshim se po flisja me një burrë të vërtetë të Rilindjes.

Ai mund të zhvendoste me lehtësi diskutimin nga Piku i Gjykimit i Kantit në idenë e Burkes për sublimen dhe më pas të ofronte reflektime mbi tendencat aktuale të artit, muzikës dhe kulturës.

Ai ishte një shkrimtar pjellor, interesat e të cilit shkonin nga vera, deri tek dëshira seksuale, deri tek bukuria dhe estetika. Shkrimet e tij mbi kuptimin e konservatorizmit veçohen si disa nga kontributet më të arritshme për atë traditë politike.

Shkrimet e tij frymëzuan shumë për të kuptuar se traditat janë pasuri të çmuara që duhet të ruhen për përfitimin e brezave të ardhshëm. Ai mësoi që arti dhe arsimi duhet të vlerësohen në mënyrën e tyre. Në kontrast me klimën aktuale relativiste, ai mbështeti epërsinë e gjykimit moral. Pikëpamjet e tij u hodhën poshtë nga kritikët e tij utilitarë dhe teknokratë si të modës së vjetër dhe të parëndësishme. Sidoqoftë, shkrimet e tij treguan se trashëgimia e njerëzimit, arritjet e saj të kaluara morale dhe estetike, duruan dhe vazhduan të frymëzojnë ata që ishin kujdesur të hapnin sytë.

Ai shkoi në Çekosllovaki përpara rënies së regjimit për të ndihmuar në edukimin me vlerat e pluralizmit dhe ngritjen e institucioneve demokratike. U përball me policinë sekrete, ndjeu në lëkurën e tij dhunën e policisë së mendimit dhe shijen e prangave. Asgjë nuk arriti ta ndalë. Vepra e tij u dekorua nga vetë presidenti i parë i Çekosllovakisë post-komuniste Vaclav Havel. Jo shumë kohë para se të vdiste nga kanceri, Scruton u shpreh e njëjta polici e mendimit që ai kishte ndihmuar të mposhtej në Europën Lindore kishte filluar ta përndiqte në Britani, pasi ai u akuzua pa të drejtë për racizëm:

“Tani në Britani, si atëherë në Çekosllovakinë komuniste, intelektuali i vërtetë është disident dhe nëse kujtesa jonë kombëtare do të mbijetojë, kjo do të ndodhë sepse ne kemi arritur të ndërtojmë këtu, si dikur kemi ndërtuar atje, një universitet nëntokësor kushtuar dijes .” Në lidhje me diktaturën globale të korrektësisë politike, Scruton është shprehur përsa vijon: “Gjuetia e shtrigave është kthyer për të marrë hak, tashmë jo më në Evropën Lindore por këtu, në Britani, ku qenia mendjehapur dhe prezumimi i pafajësisë kanë qenë, deri në këtë moment, themeli i rendit moral dhe garantuesi i vetëm i paqes civile.”

Megjithëse shumë e shihnin Scruton si një patriot dhe intelektual arketip anglez, ndikimi i tij u shtri në të gjithë botën. Ai frymëzoi konservatorët në të gjithë Evropën, Shtetet e Bashkuara dhe Australinë. Ai ishte veçanërisht i dashur nga Evropianët Lindorë: ata kujtuan solidaritetin dhe mbështetjen e tij për disidentët në epokën e Luftës së Ftohtë.

Ai u bë një pikë referimi për njerëzit që krenoheshin me traditat e tyre kombëtare dhe mënyrën e jetës. Në udhëtimet e tij nëpër Evropë, shpesh kam përshtypjen se Scruton lexohet dhe vlerësohej më gjerësisht jashtë MB-së sesa brenda saj.

Për Shqipërinë pas vizitës së tij të parë dhe të vetme të disa viteve më parë, Sër Roger Scruton ka thënë:

“Gjërat e mira duhet t’i ruajmë dhe për këtë konservatorizmi është qasja e duhur. Duhet t’i identifikojmë vlerat e mira dhe t’i ruajmë ato. Këtu në Shqipëri më duhet ta pranoj, ne nuk duam të ruajmë kulturën e korruptuar kriminale të trashëguar nga Hoxha, por nën të, nën gjithçka që Hoxha tentoi të shkatërronte, ekziston mënyra e vjetër shqiptare e të bërit të gjërave.

Në këtë vend ekziston një komunitet i veçantë njerëzish që beson në Zot. Këta njerëz ndajnë njohuri, interesa si shqiptarë, dhe arrijnë të neutralizojnë çdo lloj diference mes ortodoksëve, katolikëve e myslimanëve. Kjo është një arritje shumë e rëndësishme e Shqipërisë. Besoj se shqiptarët duhet të bëjnë atë që kemi bërë në Britani, të gjejnë pjesën e mirë të trashëgimisë së kombit dhe të punojnë për ta ruajtur, sepse kështu do keni diçka mbi të cilën do të mund të ndërtoni të ardhmen. Natyrisht duhet të mposhtet mendësia e lidhjes me krimin dhe kjo është një e vërtetë që të gjithë shqiptarët e kuptojnë, pasi edhe vetë kriminelët nuk do të duan të paguajnë çmimin e kësaj që po ndodh këtu. Politikanët tuaj kanë përballë situatën e ekonomisë së banditëve, e shumë prej këtyre banditëve janë në parlament apo në qeverisjen vendore. Por çdo të thotë të përballesh me ta? Nëse u del përpara banditëve të veshur me pushtet do të duhet të përballesh jo thjesht me njerëz që bëjnë hile, pra që marrin përfitime të paligjshme duke e shkelur ligjin. Do të duhet të përballesh me kriminelë të dhunshëm, e mbase duhet ta paguash me jetë. Kjo është që duhet të bëjnë të rinjtë e Shqipërisë, njëlloj si të rinjtë siçilianë së fundmi. Ata thanë “mjaft më -me këta njerëz duhet të përballemi me forcë.”

Në epokën e tanishme, nuk është e thjeshtë të jesh një intelektual konservator. Kushdo që mbështet idealet tradicionale konservatore ka të ngjarë të gjykojë jopopullaritetin. Ata, si Scruton, të cilët flasin me elokuencë dhe finesë të madhe, shpesh e gjejnë veten të keqpërdorur nga institucioni kulturor pas viteve gjashtëdhjetë.

E kam takuar në një nga ambasadat ku ai ishte i pranishëm. Muajin e kaluar, mësova se Roger ishte në Ambasadën Hungareze në Londër, ku atij iu dha një nder nga kryeministri Viktor Orbán, edhe pse e dinte se i vinte fundi i jetës. Ai duhet ta ketë ditur, megjithëse, ai ishte i dobët në trup, kontributi i tij i jashtëzakonshëm në kulturën evropiane mbeti i fortë dhe do të vazhdojë të ndikojë dhe frymëzojë brezat e ardhshëm.

Konservatorët shpesh hidhen poshtë si konformistë të mërzitshëm. Scrutoni ishte gjithçka tjetër përveçse i mërzitshëm. Përmes shembullit që dha, ai tregoi se konservatorizmi i vërtetë është antitetik ndaj konventave kulturore të kohës sonë. Refuzimi i tij për t’u pranuar me zeitgeist mbizotërues sugjeron që në sferën e sotme anglo-amerikane, konservatorët e mirëfilltë tani duhet të jenë të gatshëm të bartin barrën e jo-konformizmit.

10 views0 comments

Comments


Shkrimet e fundit

fjalaelireloadinggif.gif
bottom of page