KOHË MURTAJE
2
Largohem nga muret e akullta dhe dal në oborrin e shtëpisë. Ulem në stolin mes pemëve dhe pi kafen shqeto të mëngjezit. Llampadërt e rrugës ngjasojnë si lot të ngrirë kristali. Përballë meje, thuajse në të njëjtën orë, kalon një plak shtatlart veshur me tirqe dhe xhamadan. Kthen kokën dhe hedh një vështrim urdhërues. Të dy jemi vetmitarë në këtë kundrim të pashmangshëm. Të dy shkëmbejmë të njëjtat fjalë: T’u ngjat jeta! Në kokë mban plisin e bardhë, në dorë një bastun të gdhendur bukur. Doemos, gjunjët e tij të lodhur s’mund t’a përballojnë peshën e një shekulli. Është kohë pandemie, e të gjithë janë të ngujuar brenda, ndërsa ky flokbardhë ndjek kodin e tij të lashtë sa bota. Burrnia është ajka e virtyteve t’malsorit, kështu dua të besoj. Mbi bardhësinë e këmishës nderet jeleku i qëndisur me fije të ndritshme. Qosteku i orës ngjyrë floriri shkëlqen që larg. Bën një cop rrugë dhe kthehet sërish. Përballë meje janë shkallët e një dyqani thuajse të braktisur. Ulet ngadalë, nxjerr qesen e duhanit të grirë dhe mbështjell një cigare. Pastaj, i mëshon fortë urorit mbi strrall për të ndezur eshkën. E shikoj me kërshëri. Është një model çlirimtari, të cilët gjenden rrallë, në balada ose në librat e historisë. Në çapitjen e tij të ngadaltë dëgjoj trokitjet e bastunit gjersa shuhen dalëngadalë. Rruga mbetet përsëri e shkretë. S’mund të them që, vetëm vdekja guxon të shkelë mbi asfaltin e braktisur nga hapat njerëzorë, por një duhmë ndjellakeqe endet sipër meje. Kambanat e rralluara të kishës, me siguri tregojnë orën, për të cilën s’kam interes. Vazhdoj meditimin si të isha apostull i Budës. S’kam ç’bëj. Kam mbetur ndanë udhës dhe buzë jetës. Në fushën e shahut, asnjëherë s’kam luajtur me gurët e bardhë. Më hodhën në det dhe harruan të më jepnin pjesën time të fatit. Kryqendra jonë i ngjanë një qyteti kolonial. Tymi, mjegulla dhe pluhuri kanë pushtuar atë copë qiell që kemi mbi krye. Gjindja njerëzore është molepsur me veset më të ndyra. Zjarri i dashurisë është shuar si prushi i përrallit në vatrat e braktisura. Thuajse gjithmonë, atyre që u mungon arsyeja, populli u afron pushtetin, sepse pikërisht atje gjejnë shembëlltyrën e vet. Kështu ndodh në të gjitha vendet, ngaqë rraca njerëzore është gatuar me të njejtin brumë dhe ka të njejtën sjellje. Kësisoj, më shumë sesa viruset, njerëzit i vret indiferenca, aktet normative dhe ligjet e nxjerra enkas për varfanjakët. Hidhni sytë rreth vendeve fqinje. Përçapjet e ndonjë drejtuesi të pashpresë, apo atyre që e rrethojnë, të ngjallin neveri. Unë i shikoj tek gremisen në humnerën e dëshpërimit. Oreksi i tyre pasuror s’mund t’i shërbejë paqes tonë sociale. Në ekranet televizive shfaqen demagogët me fjalë ngashnjimi si në ceremonitë mortore. Dhe turmat, sy e vesh ndjekin me një ndjenjë adhurimi ata që s’ekzistojnë. Janë ata që s’u nginjën me pasuritë e çvatura, ndërsa rreken të gënjejnë me lugën e zbrazur. Ata shpresojnë që edhe varret e tyre të bëhen në tokën e shenjtë, nëse vërtet mund të gjendet një e tillë. Është kohë murtaje. Ruajtja e shëndetit s’varet tërësisht në dorën tonë, sepse s’jetojmë si murgjër në manastire. Por e kemi një mundësi, të ruajmë fjalën, si të vetmen pasuri. “Qytetërimi zuri fill kur njeriu i zemëruar hodhi fjalën në vend të gurit,”. Kështu shkruan Frojdi. Mua më ndodh shpesh të grindem me veten. I zgjedh fjalët me kujdes, i lëmoj si fildishin, u gjej vendin në murin që jam duke ngritur dhe mat me sy udhën që më ka mbetur. I kam të çmuara, ndaj s’mund t’ua fal atyre që s’i meritojnë. Shumë fjalë të florinjta më kanë humbur, atëherë kur s’ua dija vlerën. Më rrëmbente vrulli i djalërisë. Ndjej dhimbje për to. Mirëpo koha s’kthehet mbrapa...Këtë fund marsi, në Sheshin e Shën Pjetrit, e para herë që Papa doli vetmitar. Këmbë njeriu në rrugë! Vallë, për kë foli dhe çfarë tha? Nuk di nëse u lut me fjalë përdëllimi apo falenderoi atë, të cilin s’e ka takuar asnjëherë. Frika nga vdekja e ka tronditur besimin te jeta e përtejme. Predikuesi i mëshirës kristiane ka mbetur si gjenerali pa ushtarët e tij. E djeshmja tretet në kujtesën e largët, e sotshmja është buzë varrit, ndërsa shpresa e së nesërmes është mbërthyer në kryqin e Krishtit. Arkivolë me kufoma të braktisura nga familjarët i përcjell ushtria, vazo me hirin e eshtrave të djegura mbeten si relike malli dhe nderimi, jetë të këputura në mes nga një armik i padukshëm largohen pa fjalë lamtumire. Bashkë me të vdekurit varroset edhe një pjesë e kulturës evropiane. Kjo është një tjetër humbje e madhe. Mes kësaj batërdie, të mbeturve gjallë, jeta u bëhet një dhimbje e gjatë. Askush nuk e di se cila dorë misterioze u zgjat nga kushedi ç’largësi për të shkaktuar këtë lëngatë planetare. Jeta është një mundësi e gjithhershme, vdekja-jo! Prandaj njeriut i duhet të lindë vetëveten jo vetëm një herë. Kështu duhet të ndodhë edhe në kohë murtaje. Në vend të zotit, të cilin e vrau pa mëshirë, njerëzimi ngriti idhujt e rremë. Dhe kjo u bë përmes fjalëve, me të cilat kanë zëvëndësuar gurët e hedhur dikur në barikada. Turmat s’e njohin vlerën e fjalës, peshën e saj, si themel të pushtetit. Varfëria e frikshme që nxiton të trokasë në dyert tona, do jetë një formë e re skllavërie e kohëve moderrne. Në tregun e Bursës, çmimi i shpirtrave do arrijë vlera minimale. Prandaj natyra ka shkundur supet me tërsëllimë, sepse kërkon të largojë atë barrë të rëndë betoni, urrejtje dhe gjaku njerëzor që i kemi hedhur mbi vete. I kemi prishur bukurinë. Para çdo hapi, njeriut i duhet kohë për t’u menduar, të flasë me veten, pastaj me të tjerët. Siç duket, fjala u dashka kalitur në kudhrën e durimit, si e vetmja pasuri që na ka mbetur.
Comments