Heroina , qe eliminoi zine e bukes ne Atdhe
Shqiperia eshte shteti europjan me sasine me te vogel te tokes bujqesore , per frymme te popullsise . Ne keto kushte zhvillimi bujqesor i vendt, kerkon nje qasje specifike , qe parashef nje bujqesi shkencore , simbas kushteve konkrete te klimes dhe te tregut . Ne kohen e Mbretrerise , bujqesia kishte drejtim blegtoral . Eksportonte djathe , mish , lekure dhe importonte drithe , per te eliminuar zine e bukus , qe dhe ne Europe ndihej periodikisht .
Ne monizem bujqesise ju dha karakter politik . Ishte nje katrahure , qe nuk e justifikoi veten , madje nuk justifikoi edhe tokat e reja , qe u shtuan , nga tharja e kenetave dhe prej hapjes se tokave , nga livadhet dhe pyjet . Bujqesia i duhej monizmit , me shume se c’do regjimi tjeter , por menyrat si u drejtua , shenoi renie te ndjeshme . Politika moniste , qe konkretizohej me shprehjen :” Te prodhohet drithe ne gur “, krijoi njeanshmeri te frikeshme , deri ne racionim drastik te sendeve ushqimore te nevojes se pare .
Nje parulle tjeter krejt maoiste ishte “ Bujqesia ceshtje e gjithe popullit “ . I gjithe populli , vecanerisht qytetaret , pyeste me habi : Si mund ta drejtonin bujqesine , qe nga puna me turne ne fabrika , pensionistet nga tavolinat e lojnave , ushtaraket nga fushat inproduktive te stervitjeve . Keto parulla maoiste gjejne bahkimin ne parullen me gjithperfshirese te kohes , qe ishte kjo : “Partia mbi te gjitha “ . Kjo ishte parulla mobilizuse , qe donte te thoshte , mos mendoni , per vete, per familjet tuaja, as per interesat tuaja . personale . Te tera enegjite fizike dhe mendore , i derthni per Partine dhe mos shifni majtas e djathtas , si jetojne partiaket e larte . Ne fund te fundit , te gjitha punet i mendon dhe i zgjidh Paria , qe perfaqesohet nga Enveri , Lenka , Pali , Pilo , Simoni , Hekurani e te ngjashem . Se sa katrastofike , ishte kjo lloj Byroje , e ka bere te qarte ish byroistja Liri Belishiova , ne intervisten , qe dha , pak kohe perpara se te ndahej nga jeta .
Ne keto kushte intrasigjente polike , lindi dhe u rrit , ne fshatin Goricaj – Lushnje , ne nje familje tradicionale myzeqare , Themie Thomai . Aroma e ugarit dhe e luleve e lidhen perjetesisht me familjen e saj te ngushte dhe me vendlidjen . Mesusit e shkolles , dinin te mekonin dashurine per Atdheun sa dhe prindrit , per familjen . Shkolla e fameshme e Krutjes e vijon kete tradite te rrenjosur nga nje plejade e shquar mesusish .
E vetmja arsye , qe e ndau nga familja dhe fshati i lindjes , ishte bursi , qe ju dh Themies , per te vijuar mesimet , ne shkollen ekonomike profesionale ne Tirane . U dipllomua ekonomiste me profil bujqesor dhe u emerua me pune , ne fshatin e lindjes . Punes se ekonomistit agrar , ne ekonomi , Themija i dha kuptimin me praktik te mundshem . Puna ne zyre , ballaqohej me punen ne teren . Bente vrejtje , per radhen e puneve dhe per cilesine e punes . Kritikonte brigadieret , qe ishin larg parafytyrimit te shkences ekonomike . Ishte vajze fshati , pa druajtje dhe me vizion te plote .
Ne vendlindje , Themie Thomai , krijoi nje atmosfere te shendeteshme te zhvillimit bimor . Per kete flisnin bujqit me pervoje dhe antaret e kryesise . Kishte dhe te tjere , qe thoshin : “Mos i besoni asaj cupelines , sepse bujqesia buk mesohet ne libra “ . Arritjet flisnin vete dhe , ne nje prej diteve e therriten ne Komitetin ekzekutiv dhe i kerkuan mendim , per ta rekomanduar Kryetare Koperative , ne Kooperativen e madhe te Kemishtaj.
Themija nuk pranoi fillimisht dhe kjo ishte e zakonshme . Ajo do te pyeste familjen dhe ne menyre te vecante , Banin , te dashurin e periudhes shkollore , me te cilin do te krijonte familjen , simbas tradites , te rrenjosur ne edukaten e te rinjve te kohes . Heshtja e Komitetit vijoi pak gjate dhe jeta ecte me ritmin e njohur . Ne nje prej diteve kryetari e thirri perseri Themien , per ta ngarkuar me detyre . Themia e pranoi propozimin , dhe kerkoi te mbehstet me shume nga rrethi dhe t’i emeronin dy specialiste te rrethit : Trifon Cauli dhe Kristaq Gjini .
Kryetari , si c’do kryetar i asj kohe , nuk i premtoi mbeshtetje specifike , vecse te dy specialistet do te fillonin punen ne Kemishtaj , bashke me Kryetaren e re . Grupii i punes , per zhvillimin ekonomiko- bujqesor te Kemishtaj perbehej nga shkencetare dhe specialiste te prodhimit bujqesor. U percaketaun paramtra zhvillimore , qe jeta i vertetoi se ishin rezultative . Kemishtaj e rriti nivelin e dites se punes me shume se tre here. Nje arritje e tille as ishte degjuar dhe as mund te shpjegohesh sheknecerisht . Ky kaperxim ekonomik i kuhtohej drejtimit popullor dhe shkencor te kryetares Themie Thomai .
Udheheqja e shtetit moinist e thiri Temien , per ta emeruar Ministre . Detyre e veshtire . Me e veshtira ne shtetin mionist te asaj kohe . Edhe me te veshtire e bente situata , ne prag te urise se bukes . Ajo e parfytyroi Republiken nje Kemishtaj te madhe . Ahtu ndodhi .
Themie Thomi , ka drejtuar Ministrine e bujqesise , per afer 14 vjet . Eshte afati me i gjate i nje ministri ne detyre . Rralle ka qelluar , ne bote , qe te jete ministruar kaq gjate , kjo ministri me sensibilet te larte jetesor dhe shoqeror .
Kam shkeputur nje diallog te shkemyer ne Fb , midis Erion Braces , ish Zv. Kryeminister i kohes , dhe qytetarit Sadik Meta , lexus i shtypit , ne diten e vdekjes se Themie Thomait . Erioni shkruan se Themia i dha dimension te larte zhvillimit bujqesor te vendit , si kurrendonjehere , ne Shqiperi .
Lexusi Sadik Meta i pergjigjet : “ Si e vleresoni bujqesine te sukseshme , kur shume koperativa , merrnin 30 leke , per dite pune dhe ushqimet ishin te raciouara. Ne fshatrat e veriut jepej 400 gram mish , per vitin e ri dhe per nje dasem jepej 15 Kg. mish . Nuk duhet te ngjallet noistalgji , per ate sistem “ .( Diallogu eshte ne interrnet )
Te dy replikusit kane te drejte , per ate kohe te zymte , qe ka perjetuar me shume dhimbje populli shqiptar . Bujqesine , ne ate kohe e drejtonte KQ i PPSH , Ministri i bujqesise ishte leve e KQ . Bujqesine e paten drejtuar Hysni Kapo ,Gaqo Tashko Iliaz Reka, Maqo Com, Peti Shamblli . Te tere ishin konformiste me direktiven e KQ , qe permblidhej me parullen “Te prodhojme drith dhe ne gur “. Bujqesia shenoi rritje te ndjeshme , nga tokat e perfituara nga bonifikimet dhe nga tokat e reja te hapura ne pyjet dhe livadhet . Pak rritje cilesore , pati , per rendimentet. Ky ishte zhvillimi bujqesor linear , qe pershkruan Erion Brace .Eshte realitet statistikor , por jo ekonomiko- njerezor , qe identifikohet me konsumin , per fryme .
Ritmet e shtimit te popullsise , nuk i pergjigjej ritmi i prodhimit bujqesor . Prodhimi , per fryme shenonte gjithnje ulje . Ne drejtim te Ministrise se bujqesise , u delegua Pirrro Dodbiba , njeri me prirje dhe veprimtari shkencore . Ju dhane ofiqet me te larta partiake . Me keto ofiqe , nga shkencetar Dodbiba u konvertua ne poliikan profesionist . Periudha dhjetvjecare e drejtimit te bujqesise , nga Dodbiba , vleresohet per fuqizimin e instuteve shkencore , qe e nxorren bujqesine nga primitiviteti , ne epoken e re , qe Europa kishte dekada , qe e jetonte intensivisht . Periudha e ministrimit te Dodbibes shenoi rritje te prodhimit bujqesor ,kryesisht nga rendimentet e kulturave por kurrsesi plotesimit te nevojave ushqimore te populit shqiptar . Shqiptari nuk quhej i uritur , por i racionuar , kur kemi parsysh , qe nuk plotesonte as nevojat minimale per ushqime te nevojes se pare .
Kjo situate i pergjigjet opinionit te Sadik Metes , te permendur , me siper . Racionimi ushqimor ishte drastik . Ne diten e deshmoreve , mollet rezervoheshin vetem , per familjet e deshmoreve . Fshartareve u jepej vetm 8 Kg. miser, per buke , ne muaj . Kaq planifikohej dhe per qente e stanit . ushqimet me orgjine blegtorale , mbaheshin ne racionim drastik . Per te qene te kujdeshem , le ta quajme prag te urise kombetare.
Ne keto kushte krize , u emerua , nga Partia , Ministre e bujqesise Themie Thomai . Detyren ja komunikoi , Hysni Kapo , Ministri fillestar i deshtuar i bujqesise enveriste . Edhe vete Hysniu nuk mori vesh se c’fare drejtoi dhe c’fare mbeti pa drejtuar . Bujqesia ne regjimin enverist , me shume se bujqesi , mund te quhej skllaveri moderne .
Ne KQ , kishte nje drejtori , qe quhej Drejtoria e bujqesise ne KQ . Ishte po thuaj nje ministri paralele me zyra dhe personel , qe konkuronin Ministrine zyrtare .
Drejtoret e kesaj Drejtorie famekeqe , ne shumicen e kohes , e konsideronin vetn , mbi Ministrin . Me Themie Ttomain , keta ecejake , u kufizuan shume . Ministria i dergonte te Zevendesit dhe Zevendesmministrat i dergonin te Drejtoret . Keta fatkeqe i shifje duke ngjitur dhe zbritur shkallet e godines se Ministrise . U ishte vene kufiri te thana kesaj Drejtorie parazite . Ishte ndryshe , me direktivat direkte , qe nuk kalonin midis Ministrise . Direktive e tille ishte eliminimi I kopshtit dhe oborrit personal , qe ngjasonte me direktiven e prishjes se objekteve fetare . Keto lloj direktivash, ishin rrufe nga Zeusi .
Si e organizoi Ministrine , Themie Thomai ? Aktivizoi nje grup pune , me specialistet me te mire te vendit dhe percaketoi si do te funksiononte Ministria me e rendesishme , per ate kohe dhe per gjithe kohrat . Konsideratat e KQ , per Ministrine e bujqesise , ishte e fiksuar prej kohesh.Kjo ministri pat sherbyer si mashe , per te mos djegur duart Byroja Politike . Ministri Pirro , ishte pjestar i organit me te larte partiak . Po bente sakrifice Partia , per bujqesine , qe ishte nje zeje e rendomte .
Programi i hartuar nga grupi i Ministre Themies , shifte shume me larg.Bujqesia eshte shkence , qe meriton vemendje maximale te organeve administrative . Ministria , lipsej te siguronte nje lloj autonomije , te pelqyer nga ligjet e kohes , po kurrsesi nuk presupozonte nje vasalitet , nga KQ dhe Byroja Politike. Nuk behej fjale , per rebelim , por per nje pune konkrete profesionale , ne sherbim te te mires te perbashket . Ta japim shkurtimisht ndertimin organizativo- teknik , qe realizoi Ministria Themie Thomai . U krijuan dy drejtori te reja , qe ishin shkrire me kohe . Dy drejtorite e reja ishin , Drejtoria e ndermarrjeve bujqesore dhe ajo e Kooperativave bujqesore . Si mund te quhej Ministri e prodhimit , kur dy deget e prodhimit , ishin te pa perfaqesuara? Ne kete veshtrim , ministri Dobiba , nen petkn e drejtimit shkencor , kishte lejuar nje vasalitet te Dikasterit , jo vetem nga organet qendrore , por dhe nga ato vendore .
U percaketua ne rregulloren e re funksionimi institucional i Dikasterit . Ministria komunikonte vetem nepermjet Zv. Ministrave dhe keta nepermjet drejtorive . Askush nuk do te jepte te dhena , vec Zv. ministrave dhe vete Ministres . Nje centralizim i dobishem , qe prodhonte vetem zgjidhjet me optimale organizativo-shkencore . kursente kohen produktive- drejtuse .
Ne drejtim te Ministrise u terhoqen specialistet me te mire te te gjitha fushave dhe u vendosen Zv. Ministra dhe drejtore . Jane te mirenjohur kuadrot e reja , qe punuan gjat gjithe kohes , qe ministroi Temie Thomai . U shquan : Stavri Rista , Kudret Arapi ,Hysen Xhemollati , Avni Mustafa ,Vasil Mucko ,Dhimiter Varkova , Gjergj Hajnaj, Rozafat Shllaku , Ilia Pali , Viktor Puka , Irakli Vero ,Llaqi Janko , Fahri Dahri , Resmi Osmani , Vezir Muharremi , Violeta Vesho , Viktor Stratoberdha . Nuk e kam shkruar fjalen e zakonshme : “etj. “ Sekcili nga keta kuadro shkroi nje jetshkrim te ri te sukseshem , per veten dhe per Dikasterin .
Menyra se si funksiononte dikasteri , ligjerisht krijonte nje pavaresi natyrale , nga c’do lloj nderhyrje nga jashte , perfshire dhe ate te KQ, per aq sa ishte e mundur . Une kam pase ardhur von ne Ministri dhe me ka larguar Pali Miska , pak kohe sa shkeli ne zyren e Ministrit. Kam punuar ne Ministri ( 1983- 1989 ). Eshte mjaftushem , per te njohur tempin e punes dhe te llogjikes te zbatimit te teknikes ne teren . Kabineti Dodbiba , ishte me shume administrativ dhe me pak teknik . Kabineti Thomai ishte sa administrativ , aq dhe teknik. Veshtire se do te kete ajo Ministri , ndonjehere nje kabinet aq kompkt dhe te perkushtuar. Ishte nje rindertim , pas termetit. U nderhy , me shume menyra , per ta percare dhe per ta dobesuar ate mur tekniko -organizativ , qe u konsolidua nga Ministria e talentuar Themie Thomai . Nje nga nderhyrjet ishte edhe denimi me burg i nje nga drejtoret , me te rendesishem te kabintit Thomai , Drejtorit te perkushtuar , Llaqi Janko . U akuzua dhe u denua me akuzat fallco te ish sigurimit te shteit , por nuk besohet se ndodhi pa dienine dhe miratimin e KQ, kur behej fjale , per nje drejtor qendror.
Gjat gjithe ekzistences te shtetit monist zhvillimi bujqesor i vendit perjetoi nje pamje kontradiktore , qe lidhej me dy probleme : Sasia e tokes bujqesore rritej , per shkak te perfitimit te tokave te reja . Prodhimi bujqesor , nuk plotesonte nevojat e popullsise ne rritje . Zija e bukes e cfaqur ne vitet 50 te shekullit njezete, rindizej ne forma periodike, por gjithnje ishte prezent , ne tryezat shqipatre . Konsumi ushqimor vazhdonte te ishte i racionuar . Opinionisti , qe replikoi me Erion Bracen , ne fillim te ketij shkrimi , kishte plotesisht te drejte . Madje ai nuk permendi , qe fshatarit i jepej 8 Kg . miser per fryme . Parrulla e partise –shtet :” Do te hame bar dhe nuk vijojme zhvillimin kapitalist”, shkruhej ne mure dhe ne faqe kodrash .
Ky ishte njeri nga pjeset me antishkencor te bujqesise moniste, per te mos thene, qe ishte vete kriza . Direktiva e drithit demtoi me shume blegtorine . Kesaj pjese te rendesishme te bujqesise , nuk i destinohej toke , sipas nevojave . Blegtoria ne ish Kooperativat bujqesore , ishte jasht fuksionit te saj biollogjik . Lopet e koopertivave , prodhonin 20 % te kapacitetit , ndersa dosat , nuk realizonin as 10 % .
Ish NB , u lane ne administrim te rretheve , c’ka beri , qe te ulej ndjeshem prodhimi blegtoral , si shtet . E gjitha kjo situate e zymte , per prodhimin e ushqimeve te nevojes te pare kaloi ne krize te prehte , kur u kufizua kopshti dhe oborri blegtoral i ish kooperativave . Kriza ushqimore , trokiste ne c’do dere qytetari dhe fshatari . Ishte krize e plote ushqimore , por kryesisht , per ushqimet e nevojes se pare , qe jane qumushti, vezet dhe mishi . Askush nuk fliste , per krizen , sepse ishte vete politika partiake , qe e kishte shkaketuar dhe , qe po thellohej nga dita ne dite . Vete fshataret shpreheshin , se ne kohen e luftes ushqeheshin me mire , sepse popullsia ishte me e vogel . Byroja Politike dhe vete Enveri, kurre nuk e shqyptuan fjalen krize, por ajo ishte evidente , ne c’do vater shqiptare .
Pervec krizes ushqimore , edhe kabineti Dodbiba , po kalonte nje krize te thelle institucionale , ne mujat e fundit , perpara se te dorhioqej kabineti ministror . Byroja politike kerkonte te fajesonte vetem Pirrro Dodbiben , per krizen , ne te cilen ndodhej bujqesia , qe reflektohej ne ushqimin e popullit . Se si zhvillohej kjo lufte e pa shembellt , ma ka spjeguar fill , e per pe bashkefshatari im , i ndjeri Vasil Meksi , qe ishte Drejtor i Bujqesise ne kabinetin Dodbiba .
Beheshin mbledhje Partie , tregonte Vasili , qe fillonin , pas orarit zyrtare dhe mbylleshin , ne mesnate , per te filluar perseri te nesermen , me te njejtin rritem . Mbledhjet i drejtonin te deleguar te KQ dhe thuhej se protokollet i lexonte Enveri , Mehmeti dhe Hysniu , qe jepnin direktiva , si do te procedohej e nesermja . Ne nje prej diteve , tregonte Vasili , u perqendruan te drejtoria e bujqesise dhe posacerishte te Drejtori . Kerkohej , qe te fajesohej Pirro , me gojen e vartesve te tij dhe ju perveshen Vasilit , i cili , pranoi se drejtimi ministror ka pasur te meta te rutines . Pergjegjesine mbajne drejtorite e prodhimit , duke fajesuar Drejtorine kryesore, ate , qe drejtonte vete Vasil Meksi .
U kuptua qarte tregonte Vasili , se kerkohej koka e Pirrros , por Vasil Meksi , e mbrojti eprorin e tij , me te tere potencialin teknik dhe njerezor , qe zoteronte . Ishte i sigurte se mbronte objektivin , qe sulmohej . Fajtor ishte Direktiva e Partise , per bujqesine , por kete , kush e shqiptonte , eliminohej si kuader dhe si njeri . Shembujt jane me mijra , me tregoi Vasili , qe ishte ne ditet e te fundit te jetes , nga semundje e pa sherushme .
Mbeten te fresketa , per mua , takimet me Vasilin e pa harruar , ne hollin e hotel “Arbana “, ku Vasili i dashur ngryste ditet e fundit te jetes . Pirrua kishte simpatine e gjithe administrates , por nuk i shpetoi lancimit enverist .
Kjo ishte situata bujqesore, ushqimore dhe sociale e Shqiperise te uritur , kur beri doreszimet kabineti Dodbiba . Nje krize , qe fillonte ne aparatin ministror dhe shperndahej ne c’do familje shqiptare . Jetohej me turli tollona dhe triskash . Hahej ose jo bar , ishte thjesht ceshtje kohe ose ceshtje imazhi .
Kabinetin ministror e shpalli fajtor pa faj Pirrro Dodbiben . Pirrron e cuan ne kushte interrnimi , ne Llakatund dhe i tere kabineti mori masa ndeshkimmore , simbas pergjegjesive dhe vleresimeve , qe bente i deleguari i KQ . Sejcili njeri me dy pare mend ne koke e kupton qarte se pergjegjesine , per krizen ushqimore e mbante Partia , me direktiven e saj te konsumit te barit . Kete teori e kishte shprehur hapur vete Enveri , qe pretendonte se kishte krijuar nje shtet anti imperialist , por ishte thjesht nje diktature , qe nuk e pat njohur as bota komuniste e te gjitha kohrave dhe vendeve .
Katrahura shqiptare e 1976 pati marre dimensione kombetare . Ishte po thuaj gjendje lufte . Denoheshin byroiste , si drejtus te grupeve “armiqesore “. Populli i uritur , kerkonte zgjidhje me heshtjen stoike . Shtetaret luftonin njeri tjetrin . Varferia ishte e ulur kembekryq , ne c’do vater shqiptre .
Kush mund ta merrte vullnetarisht kabinetin ministror te bujqesise , ne keto kushte krize te thelle ushqimore dhe institucionale ?
Ne mes vitet 70 te shekullit 20 , situata ekonomike ishte elektrizuar . Pasojat e zise se bukes , po i prekte c’do familje shqiptare.Ne krye te Ministrise , erdhi heroina e Myzeqese . Vete byroistet , u habiten nga ky guxim , ndoshta i pa menduar thelle nga nje grua , qe nuk dilte nga sera e tyre , per te shpetuar poullin , ne pragun e nje urie klasike , qe ishte reale , ne c’do vater shqipetare .
Heroína Themie Themiai , nuk kishte kohe , per te humbur . Ju pervesh punes , jo thjesht , per te kryer nje detyre te ngarkuar formalisht , por per te permbushur nje mision , qe ja diktonte ndergjegja e shtreses fshatare , te ciles , i pekiste . Puna e pare , ishte kompsaktesimi i personelit , qe e kishte zgjedhur vete . Te krijoheshin kushte , qe sejcili , te kryente detyren dhe te jepte maksimalen profesionale , ne vendin e punes , qe i ishte besuar . Nje detyre themelore dhe e kryer ne heshtje ishte , sejcili te gjente menyren te shkeputej nga direktiva deshtake e Partise , per bujqesine . Slloganet e Partise ishin te pa pajtushme me shkencat bujqesore , qe sejcili nga kuadrot e Ministrise , kishte vendosur te zbatonte ne terenin e gjere bujqesor. Qellimi final i kabinetit , ishte t’i vinte fre krizes ushqimore , qe kishte mbuluar mbare vendin .
Ne radhe te dyte , u programua te vijohej puna me institucionet shkencore , qe e kishte , qe kishte instaluar kabineti i Dodbibes . Kjo ishte trashegimija shkencore , qe duhej persosur dhe keshtu ndodhi . Per autonomine e drejtorive dhe kompaktesimin e tyre , folem me siper . U rikrijua Drejtoria e pergjithshme e fermave shteterore , si pjesea e bujqesise shkencore shqipptare . U rrit perqindja e tokes ne dispozicon te blegtorise , per aq sa ishte e mundur . U rriten furnizimet e tregut , me produkte te nevojes se pare ushqimore . Nga fushat shqiptare po frynte nje ere e lehte shprese , drejt nje bujqesie komplekse dhe me tipare shkencore .Ministrimi Thomai e coi ne nivel te larte nismen shkencore te kabinetit , Dodbiba .
Ministria Themie , me kane treguar drejtoret , grindej ne te tera sferat e larta, ne mbrojteje te bujqesise , te fshatit dhe sa ishte e mundur , edhe kunder parullave sklerotike te Partise . Mua , per periudhen , qe punova ne Ministri , nje here mu dha rrasti , te ndeshem me nje kaprico qeverritare te asaj kohe . Vete qeverria e Adil Carcanit , kishte kerkuar , qe ne Bulqize , te ngrihej nje ferme , qe do te prodhonte qumusht , per qytetin e Bulqizes , sepse edhe per nje shishe qumusht , familjaret e Bulqizake , do te prisnin te vinte qumushti nga ferma e Peshkopise , gati 60 Km larg.
U gjenda ne krye te grupit te punes , per te ngritur nga themeli nje ferme moderne , simbas porosise se Kryeministrit . Studimi u krye dhe ,zyrtarisht u njoftua Qeverria, duke bashkengjitur edhe extremet e studimit . Ndodhi e pa pritura . Zyrtarisht u njoftua Minstria se studimi , nuk miratohej . Per ta mbrojtur studimin u gjenda , nje mbasdreke , ne zyren komode te ish Zv. Kryeministrit Besnik Bekteshi ,me profesion inxhinjer qe ishte dhe antar i BP .
Ja spjegova studimin , por , Ai nuk degjonte . Aty nga mesi , u permend dhe filloi te bente humor . “ Mire , qe nuk keni kerkuar sheqer , qe te ckripezoni tokat e Bulqizes “, me tha, ne vend te miratimit .Nuk mbaj mend si ju pergjigja , por perfundimisht me tha se Qeverria nuk mund te beje , kaq shume shpenzime , per 200 Ha. toke , ne Bulqize . I thashe se ajo toke , nuk eshte thjesht kripore , por gjendet nen rrjedhjet , qe vine nga Danba , nje nyje teknollogjike e minieres . Qeverria , nuk miratoi , nje pune , qe e kerkoi vete . Shkresa perkatese ndoqi rrugen zyrtare .
Mbas kesaj ndodhie , me thirrri Ministria dhe me tha se me priste ne Bulqize Llambi Gegprifti , ish Minister i Industerse dhe antar i Byrose polike . Ishte ne prezence dhe Drejtori i Mineres se Bulqizes . Pasi u spjegova hollesisht studimin , me thane se punimet e ckripezimit te tokes do t’i merrte persiper Miniera dhe paralelisht duhet te fillonte puna , per ngritjen e fermes .
Ky shembull tregon se ne ate shtet , njeri i binte gozhdes tjetri patkoit . Ne te njejten kohe tregon se sa rigorozisht i ndiqte problemet ministria Themije. Kryeministri , Zevendesi i tij dhe Ministri i Industrise , nuk u bene ne nje mendje , per nje problem rutinor . Merret me mend si zgjidheshin problemet kardinale te shtetit , nga byroistet e sklerorizuar dhe injorante , ne artin e drejtimit te shtetit .
Arritjet e sektorit bujqesor – blegtoral te Shqi[perise , nen drejtimin e Themies u perngjanin arritjeve te ish kooperatives Kemishtaj . Ne kete ekonomi bujqesore , te ardhurat e ekonomise dhe vlera e dites se punes u rriten tre here . Kemishtaj u parafytyrua nga Ministria Themie Thomai , si nje Shqiperi ne minature .
Per te pare dinamiken e rritjes bujqesore , po paraqes shifrat e rritjes se prodhimit bujqesor- blegtoral ne vitet 1985 , krahasuar me vitin 1975 . ( shifrat jane dhene ne milion Leke ):
Totalii prodhimit bujqesor , nga 6.214 , arriti ne 7. 821 ;
Bimet e arave , nga 3.613 , u rriten ne 4.696; pemtaria , nga 516 , arriti ne 578 ; blegtoria , nga 1790 arriti ne 2.204 ; pyjet , nga 295 arriten ne 343 . ( Anuari statisikor- 1985 ).
Keto shifra flasin vete , cili ishte ministrimi I kabinetit te Th. Thomait .
Si dhe kur jam njohur me Themie Thomain ?
Ne sitin 1975 , isha pergjegjes I sektorit Pluk , te NB Lushnjes . Ishte sektor me 2 mije Ha. toke dhe me nje qender te banuar , prej 2500 fryme . Kishim tokat kufitare me ish kooperativen Kemishtaj . Si sektor , mbillnim 600 Ha. grure . Therrisnim Themien , kur kolladonim parcellat e grurit . Mbahj nje protokoll , mbi te metat e c’do parcelle dhe masat permiresuse . Zbatimi ndiqej rigorozisht .
Emerimi im ne Ministri( ne 1983 ) u krye , nga Ilia Pali dhe Stavri Rista , kur dihet pozicioni specifik i Stavrit dhe kopetenca e tij , per te marre kuadro , nga rrethet . Nje fakt i tille , konfirmohet edhe nga pyetja intriguse , qe ju be Themies ne ish organizenten e Partise , qe formulohej keshtu :” Po e mbushni Ministrine me Lushnjare “ . Themia , dinte te pergjigjej ,sic di te pergjigjet njeriu i punes edhe ne emer te vartesve te saj . Do te terheqim specialiste te shquar , pavaresisht nga rrethi , te kene pergatitje tekniko-shkencore dhe te kene pasur rezultate ne prodhimin e gjere . Kjo ishte pergjigja e Ministres , ne organizaten e saj te Partise .
Themija u transferua nga posti ministror nje vit e gjysem , perpara se te ndodhin ndryshimet demokratike . E zevendesuan me byroistin avdall , Pali Miska . Ky person nuk kishte asnje lidhje me bujqesine . Zhvillimi bujqesor , ne kohen e shkurter , qe u gjend ne kolltukun ministror , zhvillimi ndoqi linjen , qe ishte konsoliduar , per me shume se 13 vjet . Me pak fjale , ministrimi i Palit , ne se do te meritoi , te quhet ministrim , nuk pati ndikim .
Ne se do te kishte ndodhur , qe Pali te ishte emeruar minister , pas Pirrro Dodbibes , katastrofa e krizes ushqimore shqiptare do te ishte e pa shembellt , sic ishte vete i pa krahasushem regjimi enverist , me homologet eurolindore , madje as me vete regjimin e Stalinit .
Rritja frontale e te gjiithe degeve te bujqesise dhe ne permasat shifrore , qe cituam me siper , nuk eshte arritur , ne asnje vit te krijimit te shtetit dhe kurre nuk do te arrihet ne token shqiptare , sepse bujqesia ka marre drejtim tjeter . Brenda shifrave , qe permendem ,eshte edhe suksesi i sigurimit te bukes ne vend . Edhe ky sukses eshte i vetmi , sepse as ishte arritur me pare as do te sigurohet ndonje here buka ne vend , per efekt te nderrimit te drejtimit te bujqesise . A mund te prodhohej gjithe drithi per buke , me slloganet maoiste , qe kishte adoptuar enverizmi ? Keto arritje te shquara , bene , qe populli te ushqehej me mire dhe te zbutej mjaft kriza ushqimore e trasheguar , dhe e thelluar , mbas eliminimit nga shteti te te oborrit kooperativist.
Gjithcka pozitive , i dedikohet drejtimit shkencor te Ministrise , nga dora e hekurt e heroines Themie Thomai .
Jo vetem ju vu fre krizes , por u eliminuan pasojat e mundeshme , qe mund te vinin nga kequshqyerja e brezit te ri . Brezat e rritur ne ate dekade dhe ne ato pasardhese , jane plot vitalitet dhe energji , qe gjen shprehjen ne rritjen e moshes mesatare te jetes dhe parametrat jetesore te brezave te rinj , nga ku kane dale talente te shquara , ne shkence , art dhe ne sport . Shqiptari ruajti genomin nga kishte ardhur : shtatlarte , harmonik , i bukur . Keto arritje jane konfirmim i plote se vetem dora e Themie Thomait, kesaj gruaje te ditur dhe heroike , i vuri kufi krizes dhe Shqiperia gezon vitet e demokracise , gjithnje ne rritje dhe te enderruar historikisht .
Nuk di ndonje rrast ne histori , qe nje grua t’i kete sjelle vendit te vet nje ndryshim thelbesor , ne menyyren e te ushqyerit dhe te jeteses te popullit.Sejcili lider politik krahas veprimtarise te sukseshme politike, i vihet ne dukje dhe ndonje e mete , qe e ka bashkkeshoqeruar . Themie Thomai , ne veprimtarine e saj politiko-ekonomike , nuk ka asnje gabim , asnje kontravajtje .
Mbi keto sa shkrova , per ministrimin e Themie Thomait , propozoj t’i ngrihet nje shtatore e larte , ne ndonje shesh te rendesishem te Tiranes . Te shpetosh vendin nga nje katastrofe e sigurte , nuk ndodh as ne rrastin e trimerive te luftes . Vete kriza ushqimore e sistemit monist , zgjati sa dhe vete jeta e shtetit , qe eliminoi pronen private dhe aplikoi izolimin hermetik te vendit , nga bota dhe kultura europjane .Kryetari shtetit , pat dekllaruar zyrtarisht : Do te hame bar , dhe nuk i dorzohemi imperializmit . Koha e te ushqyeriit me bar , ishte ne prag .
Simbas parafyryrimit tim , ne se nuk do te kishte ndodhur kthesa me rritje kreshento te bujqesise dhe te vecanerisht te blegtorise , qe e realizoi Ministra Themie Thomai , kriza ushqimore , do te ishte bere zoteruse , qe mund te shkaketonin ndryshime te pa imagjinushme te gjenomit te popullsise se te vendit. Kjo katastrofe nuk ndodhi . Per ekuilibrim te me tejshem , shqiptaret realizuan exodin masiv dhe zhvillimin e bujqesise private , me drejtim kryesor blegtoral . Brezat , kane 3 dekada , qe rriten pa asnje influence te krizes ushqimore . Shqipetari nga orgjina dhe nga klima , eshte popull me vitalitet te larte gjenetik . Kushdo e ve re nga bukuria zhvillimi harmonik i trupi te te rinjve . Ruan permasat me te deshiruara biometrike . Ne se keto cilesi nuk u demtuan , shkaqet i analizova , ne kete ese te mbeshtetur , ne fakte dhe shifra te botimeve zyrtre te kohes .Kam shkeputur nje paragraf , vajza e atdhetarit Pandi Kristo nga intervista e Asamble Kristo (Vullkani ). Kjo zonje ka qene e interrnuar ne Kemishtaj , perpara viteve 1990 :
“......Pra, në kundërshtim me karakterin e nipit të Lenka Çukos, i cili, siç e theksova, ishte mjek me shpirt polici, nipi i ministres së Bujqësisë, ishte jo vetëm njeri i ndershëm dhe parimor, por edhe njeri i drejtë, që nuk ia hante të drejtën punëtorëve, qofshin ata edhe të internuar. Pas kësaj, ne u paguam më shumë, si pas punës që bënim....” Memorie.al
Nga kjo interviste mesojme se i gjithe fisi Thomaj , jane njerez me ndjeshmeri dhe edukate qytetare .
Per specifiken , qe ka trajtimi i kesaj teme , materjalin jua postova 12 ish kolege te mi , qe kane punuar ne administraten moniste e njohin , Themie Thomain dhe problemet bujqesore te kohes . Kaq adresa kisha . Mu pergjigjen pese , prej tyre , qe benin afersisht te njejten vrejtje : Te ulej , deri ne eliminim kritika , per kabinetin Dodbiba dhe te shenohej vazhdimesia e punes shkencore , qe u konsolidua , nen ministrimin shkencor te tij .
Ne kete kopje , e kam reflektuar kete vrejtje . Adresat , qe nuk me jane pergjigjur , i konsideroj se e miratojne matejalin . Kjo eshte kopja e plote dhe e konsultuar me 12 kolege , qe e nohin ish Ministren , sikurse dhe une .
Illo Foto , Studjus , ne NY - Maj 2023
