Kostandin Vogli-poezi të reja
RELIKET E FSHATIT TË DJEGUR
Mbaj mënd
Që nga fëmijëria ime
Se si merrnim rrugën
Të thyera,
Drejt fshatit të djegur
Dhe kërkonim sende të ngelura,
Shumë të vlefshme.
Me ato enë,
Kishin ngrënë e pirë nuset,
Vajzat e fshatit,
Djemtë trima.
Me ato filxhanë kishin pirë kafe
Stërgjyshërit tanë.
Me ato kana prej balte kishin gostitur
Pirë verën e rakinë,
Burrat dhe djemtë e rritur,
Të zotë
Për të përdorur armët,
Parmëndën e krrabën.
Të argasur me detin.
Rezistentë tu jepnin rremave.
Ëndrrat e tyre u prenë dhe heshtën.
Siluetat e atyre shtëpive,
Mbi shpatin e malit u zhbënë.
Historia u struk,
Por u rrënjos.
Mendimet u kositën si tërfili në fushë.
Buzëqeshjet u shkoqën nga buzët,
Si petalet e trandafilit
Të këputura nga duar gjaksorësh.
Trupat e tyre u rrëzuan
Të shkundur,
Si dardhat e pjekura
Për tu kalbur e ngrënë nga parazitët.
Nuk dëgjohen më kambanat
E dynbëdhjetë manastireve e kishave.
Oshëtima therëse
Nga tragjedia që kaloi
Hedhin valle fantazmat e Aliut.
Mbi dy shekuj kanë kaluar.
Sa zogjë e gjinkalla kanë kënduar,
Dallandyshe nuk cicëruan më.
Në ato mure të braktisura nuk ndërtuan më fole.
Sa zëra fëmijshë,
Sa qarje lindjesh e lotë për të vdekur.
Lule nuk mbinë më.
Vazot e luleve u thyen.
Dergjur akoma rrëpirave e shkurreve.
Aroma lulesh nuk ndihen më.
Arome vajzash e djemshë të dashuruar.
Nga brënda mureve nuk dëgjohen më këngë
Të ngritura nga plakat e fshatit.
U trëmbën këngët.
U arratisën në të tjera fshatra.
Aty heshtën.
Ai vend kishte heshtur.
Kishte vdekur.
Kjo ishte dëshira makth e Aliut,
Kriminelit të mynxirshëm që ngjethi kohërat.
Njerëz kishin vdekur, por jo të gjithë.
Shumë prej tyre
Jetuan, u kthyen, u shtuan
Dhe ndërtuan një fshat të ri.
GURËT E FSHATIT TË DJEGUR
Sa këmbë i kanë shkelur ato gurë
Të shtruar pragjeve,
Oborreve,
Rrugicave
Të latuara nga shollët e këpucëve
dhe gomat e opingave,
shumë më tepër se latimi i daltave.
Latimi nga këmbët,
Ishte kronika më besnike.
Ishte aleanca e shënjtë
Midis njeriut dhe gurit.
Sa harqe portash e dritaresh,
Sa pragje e oxhaqe,
Që tregonin shekujt e jetës
Të këtijë fshati.
Shtëpi me gurë e fshatit para mesjetar.
Plusojnë
Frymët e të parëve,
Ku shumë prej tyre akoma,
Sikur flasin mes gurëve,
Me rrahje zemrash.
Dhe ngrenë duart nga varret
Duke treguar me gisht,
Gurët.
Gurët e fshatit të djegur
Të larmishme.
Kulla me gurë
Përballë panoramës madhështore
Të kohës.
Dhoma legjendare që u zhdukën
Në brezin e malit.
Mendime më kalonin nëpër tru,
Si bashkëfshatarëve të mi
Kur ishin gjallë
Dhe vdiqën
Për të mbrojtur ato mure,
Shtëpitë,
Ato tradita,
Kujtesën historike.
Historia u struk, por u rrënjos.
Mendimet u kositën si terfili në fushë.
Buzëqeshjet u shkoqën nga buzët
Si petalet e trandafilit,
Të këputura nga duar gjaksorësh.
Trupat e tyre u rrezuan ashtu si gurët
Dhe u dëgjuan oshëtima therëse
Nga tragjedia që kaloi.
ULLINJTË DHE KAPEDANËT
Qindra vjeçarët ullinjë
Flasin shumë.
Flet ekzistenca e tyre.
Flasin ata,
Se janë vetë historia.
Ja ulliri ku i varën katërmbëdhjetë kapedanët.
Më thotë,
Se të katërmbëdhjetë degët ju thanë,
Njëzetetete lastar të rinjë
Lëshova.
Flasin gjithë ullinjtë në mungesë të mureve.
Eshtrat e kapedanëve pa kokat e tyre
U shndërruan në kujtesë.
Trupat pa koka.
Ndërsa kokat pa trupa të ngulura në hunjë,
Jusufi i zi,
Ja shpuri Aliut shpirtzi në Prevezë të gëzonte.
Trupat ngelën pa u varrosur.
Sipas një riti të moçëm
Shkuan në çdo rrënjë ulliri
Për të mbajtur gjallë njerëzit që shpëtuan
Dhe trupat
Të lyheshin me vaj,
Për të mos u kalbur.
Dëshmi për të pasmit.
Për të kryer një akt shënjtërimi
Si Krishti i vajosur për të qënë i pa vdekshëm.
Në kujtesën lëvizëse,
Për të burrëruar ata që do të rilindnin.
Ishte një sakrifikim
NJë Golgotë në natën e shënjtë.
Nga vepra e tyre njerëz të rinjë
Do të përthithnin
Trimëritë e këtyre kapedanëve,
Përmes lëngut të ullirit,
Sepse atë dru
E kishin shënjtëruar ata.
Dhe ai lëng
Qe kthyer në gjak të ri,
Ardhur
Nga gjaku i të parëve.
Ullinjë të lartësuar drejt qiellit
Trungje trashë
Të deformuar,
Bërë zgërbonja nga shekujt e rendë.
Shalgjatë,
Hije rendë,
Dy tre binjakësh që ngrihen nga dheu
Si pleq të madhërishëm.
Kujtonin historinë ndoshta,
Nga koha e Skënderbeut.
Ato trungje ashtu flasin.
Gunga të formuara në vite,
Si fytyra pleqsh legjendar me sy e gojë,
Me mustaqe të mëdha,
Me mjekra.
Shëmbulltira të tilla
Kanë shumë ullinjë.
Ndofta në vite
Janë stamposur fytyrat e atyre
Që ishin shtrirë nën ta
Dhe pinin vajin e ullinjve.
Gratë
Duke mbledhur kokrrat e zeza
Ndienin
Shpirtrat e të vdekurve.
U dukej se ishin aty
Nëpër lëmenjë
E nëpër degë.
Se shpirtrat e tyre përziheshin
Me shpirtrat e atyre.
Dhe ne kur ishim fëmijë
Varrosnim
Së bashku me nënat tona
Kockat e pa varrosura,
Pjekur nga Dielli në vaj ulliri.
P astaj
Hapronim rrugicave.
Luanim,
Ëndërronim brënda mureve,
Nëpër portat me harqe,
Nën ullinjë.
Mendonim për kapedanët.
Në çaste euforie edhe ne
Na dukej vetja Kapedanë!
HALLA IME
Sikur të ktheja kokën pas
Do kërkoja ndihmë,
Se nuk do isha në gjëndje
Në kohë të rikthehesha.
Do shpërndaja hapsirën të kthjellohej.
Do trazoja tufat e reve
Dhe një reze Dielli do kërkoja
Të më shfaqte ylberin
Të lundroja në ato ngjyra
Dhe të gërmoja kujtimet mal më mal,
Fushë e pyll.
Të kërkoja ndihmën e Perëndisë
Të më shfaqte para shpirtin e hallës time,
Ecila
Lundron në hapsirën e fshatit të saj,
Se e di që ka mall, ashtu si kam edhe unë
Tani flokëbardhë.
Ndihem komod kur shkruaj
Për atë që kam dashur shumë.
Halla ime
Me shami e rroba të zeza
Me fytyrë të hollë e sy ulli.
Shtati i gjatë në ëndrrat e mia.
Goja e sajë fjalëbutë.
Koha ndryshon, por nuk ndalet.
Retë të mos shkarkojnë a ndalen,
A ndalohet dimri me ngrica?
As shiu me vetetima.
Nuk ndalej dhe halla ime, por përpara.
E priste fusha,
Pylli,
Mali,
Hallet,
Vuajtjet.
Jetoi një jetë që nuk i përkiste.
Oh, halla ime!
Ke luajtur me jetën e vdekjen.
Ke ecur në baltë e në gjëmba.
Nëpër rrugë me gurë e pluhur gjithmpnë ngarkuar
Me barren me dru,
Bucielën me ujë…
Djersitur,
Gjakosur e zvarritur në dy luftra.
Zemrën nuk e linte në siklet.
Ishte një thesar
Jo vetëm për mua që më mbante në gji
Dhe të dy të uritur
Hanim nga një përshesh me kos.
Në shtëpinë ku jetoje e rritje fëmijë
Ke patur një yll.
Prandaj aty kumbonte e qeshura
Dhe coptoheshin hallet
Sipas mesazhit të fjalës.
Nuk i harroj përqafimet e saj
Isha nipi më i dhëmshur.
Nuk është çudi,
Pse më dalin në ëndrra
Oborri,
Shtëpia
Dhe portreti i saj.
