Gjuha Shqipe duket sikur ka marrë dhe po vijon të marrë vrragët

PAJTIM XHELO

"Në këtë përkohësi ( tranzicion) që po kalojmë Gjuha Shqipe duket

sikur ka marrë dhe po vijon të marrë vrragët ( plagët) më të rënda ,

si pasojë e drejtimit donkishotesk të vendit nga politikanët tanë të

paskrupullt."

Ndërsa gjithë bota ka ecur dhe po ecën në kahjen e duhur, herë me

dhëmbjet e lindjes e rilindjes, herë me dhëmbjet e rritjes së

vështirë, shpesh me kthime të përkohëshme pas, o me ndalesa të

shkaktuara nga etja dhe lakmia e Luanëve që kanë në dorë fatet e

njerëzimit, herë duke u kthyer në sheshe gladiatorësh për të kënaqur

dëshirat e " të fuqishmëve", Shqipëria jonë ka ngecur në një përkohësi

( tranzicion, siç e quajnë ata që na udhëheqin, ose më mirë na

udhëdreqin) që i ngjan një udhëkryqi, ku rrahin erërat e çmendura të

të gjitha stinëve, të gjithë globit.

Rrugët e këtij udhëkryqi janë pështjellë me një mjegull të dendur gri

dhe shqiptarët po sillen rrotull si fuga, në spiralet e një cikloni,

pa e kuptuar që ky është një ciklon.

Deri kur?

Askush nuk mund ta di këtë, sepse udhëkryqi ndonjëherë mbetet në

mjegullën e padepërtueshme të kohës përjetësisht.

Natyrisht, kjo nuk është vepër e Zotit; jo! Zoti i solli paraardhësit

e shqiptarëve, pellazgët, për të përhapur qytetërimin në Europë, në

Azinë eVogël dhe në Afrikën e Veriut. Dhe Pellazgët e kryen më së miri

këtë detyrë. Pastaj erdhën popuj të tjerë, në fillim fiset greke, më

vonë ato sllave. Ndërsa popujt pellazgë ( ilirët, epirotët, maqedonët,

thrakët, dakët etj) ishin në një ngjitje ( shkallë) të lartë

zhvillimi, në Mbretëri të mirëfillta ( të veçanta ose të bashkuara),

ardhacakët ishin vetëm fise, që nuk arritën të krijonin kurrë

Mbretëri, veç " qytete shtete" ose bashkësi fisnore.

Grekët i sajuan në një " Mbretëri" ku shumica ishin shqiptarë në vitin

1821, Serbët, po ashtu.

Ardhacakët nuk krijuan kurrë kombe, as Perandori, ndërkohë që

pasardhësit e pellazgëve krijuan dy Perandori : atë të Aleksandrit të

Madh dhe atë të Pirros së Epirit . Mos të harrojmë edhe Mbretërinë e

Madhe( të bashkuar ) të Ilirisë me Teutën, e cila bashkoi ilirët,

dardanët, Epirin, po lakmia e Romës bëri që të niste pjerrina e

pakthyeshme e pasardhësve të pellazgëve të lavdishëm.

Perandoria Romake dhe më pas edhe ajo Bizantine, duke i shërbyer

rritjes dhe fryrjes së " Racës" së pastër", që në të vërtetë ishte

vetëm një " krijesë" e sajuar nga ata vet, pas luftrash të gjata ,

nënështroi ata që patën krijuar edhe Romën vet dhe kuptohet, që për të

fshehur të vërtetën e Lavdisë së dikurshme të pasardhësve të vërtetë

të pellazgëve, u rrëmbyen traditat, kulturën, gjuhën, shfrytëzuan

trimërinë, bujarinë dhe fisnikërinë e një populli Par, për të mbajtur

në këmbë Perandorinë dhe " Racën" e tyre të sajuar. Përzien kufijtë

dhe njerëzit, lejuan sërbët të vendoseshin në tokat e Dardanisë dhe

Paionisë...Ngatërruan Ballkanin.

Pastaj erdhi Perandoria tjetër, ajo Osmane. Për ne, shqiptarët ajo

Perandori përfundoi atë që pat nisur Roma e më pas Bizanti... Na

ndaluan edhe mësimin e gjuhës shqipe dhe hapjen e shkollave...Na ngau

në fe të ndryshme...Na armiqësoi me popujt e tjerë të Ballkanit

Atë që Roma nisi për të na vjedhur fisin e për të na humbur farën,

Stambolli e vijoi me marrëveshje të fshehta me dreqin me të birin.

Qëllimi i saj ishte i kuptueshëm për ata që kishin pak mëntë : Të

gjithë myslymanët shqiptarë, tashmë do të ishin turq, kurse të

krishterët grekë dhe serbë. Katolikët, dihet, italianë.

Kaq thellë i hyri këtij qëllimi djallëzor e makabër, saqë i shpalli

luftë shfarosëse kulturës së ruajtur në kujtesën dhe shpirtin e

kombit.

Po shpirti i një kombi dhe kujtesa e tij mbështeten tek gjuha.

Nëse do që një komb ta shpërbësh, ndaloi mësimin e gjuhës së vet , mos

hap shkolla për të marrë dijen, dërgoi burrat të bëjnë ushtrinë në

vende të tjera, të mësojnë në vende të tjera, merrja njerëzit e mençur

në shërbimin tënd. Kësisoj ke arritur të krijosh një hibrid mutant,

nga i cili do të kenë frikë të gjithë dhe do ta urrejnë gjithë popujt

e tjerë.

Këtë u mundua të bënte Turqia me shqiptarët.

Për fat, gjuhën shqipe nuk arriti ta vduiste. E dëmtoi, e coptoi, e

detyroi të lëngonte në një tmerr që zgjati, po për çudi, ajo mbeti

gjallë. E arnoi me fjalë ardhacake të gjuhës së saj të shpërfytyruar e

të shëmtuar, po me kalimin e kohës ato ardhacake shkuan andej nga

patën ardhur, matanë Bosforit. Ndonjë që dukej se tingëllonte bukur,

mbeti...Në fund të fundit , le të rrijë si mike nderi, nuk na prish

punë; tashmë ajo ka marrë shtetësinë shqiptare, është e paisur me

pasaportë.

Është një çudi. Një popull, të cilit i ndalohet gjuha dhe i detyrohet

mësimi i gjuhës së pushtuesit pesëqindvjeçar, e ruan gjuhën, ashtu si

e ka trashëguar nga stërgjyshët e tij pellazgë.

Si shpjegohet kjo?

Ka dy arsye :

E para : ADN E shqiptarëve është po ajo e popullit më të lashtë të

Europës( mbase edhe të botës), pasardhës i të cilit ai është. Të

folurit, gjuha e ruajtur në këtë ADN pra është me rrënjë të thella, ka

zenë vend mbi themele të palëkundura, të bashkuara me shkëmbin amnor

të tokës. Kësisoj, ajo gjuhë është tashmë e përjetëshme, siç është i

përjetshëm edhe fisi i shqiptarëve.

Së dyti : Shqiptari është fara dhjetramijëra vjeçare e mbjellë dhe e

korrur çdo vit vetëm mbi këtë tokë. Gjithçka rreth tij është aq e

lidhur me të, njëlloj si mishi me thoin. Provo të heqësh thoin, dhe do

shohësh që përjeton dhëmbjen më të madhe se çdo lloj dhëmbje tjetër.

Kësisoj, edhe shqiptarit nuk ia heq dot gjuhën e vet, sepse e njeh kët

dhëmbje dhe nuk e pranon.

Ja, këto janë dy arsye gjenetike, filozofike dhe jetësore, që ndihmuan

shqiptarët të ruanin gjuhën e tyre, edhe pse nën trysni të dhimbëshme,

nën tërbimin e erërave të marra...

Edhe të lëshuar në Udhëkryqin e mjegulluar të kohëve.

Ne mbijetuam si komb, sepse ruajtëm gjuhën, shenjën dalluese të një

kombi nga kombet e tjerë.

Si të mos mbijetonim?

Kemi gjuhën më të vjetër, që sot po përdoret si çelës, për të hapur

derën hyrëse për në gjuhët e tjera!

Kemi flamurin më të vjetër në Europë( mbase edhe më gjerë)

E ndërsa kokat e shkencës botërore na vlerësojnë për të dyja këto, vet

ne ç'bëjmë?

Për Gjuhën shqipe u bë një përpjekje titanike, duke filluar, të paktën

nga Rilindësit, më pas me shqiptarët e ditur të viteve tridhjetë, për

t'u përjetësuar me Kongresin e Drejtshkrimit të saj në vitin 1972.

Kësisoj, Gjuha Shqipe hyri në lëndinën e gjuhëve të kuruara me kujdes,

të pasura e të pasuruara më tej; në gjuhët e vlerësuara, të njohura e

të futura në programet e Universiteteve më të njohura të Botës.

Nuk po zgjatem të përmend emrat e njerëzve të shquar, që e sollën

Gjuhën Shqipe në gjendjen që e morëm ne në vitet " 90" Nuk do të flas

as për gjerësinë e thellësinë e cilësive që mbart ajo.

Si mund të futesh në një analizë të atillë, kur të vret sytë e veshët,

të errëson mendimin e të rëndon shpirtin, gjendja ku po e katandisin

pas viteve " 90" këtë gjuhë?

E ruajtëm me heroizëm, e mbatëm gjallë me thonjë e me dhëmbë, e veshëm

me krenarinë që i përkiste, e ngjitëm në bazamentin e Lavdisë, duke

thurur me të letërsi që ballafaqohej me më të mirën në botë... I

rikthyem vlerat e saj Hyjnore.

Po tani?

Kohë e mbrapshtë, njerëz të mbrapshtë, vepra të mbrapshta.

Sy të shqyer e makutë, ku ndihen dëshira të egra për pasuri, për

kusëri dhe paudhësi, që arrihen veç duke hipur në karriket e

pushtetit.

O Zot!

Si mund të krijohet një klasë e tillë politike, joatdhetare,

jokombëtare, e ulur këmbëkryq në baltovinën ku zhgrryhen derrat dhe

bretkocat, krokodilë kanibalë, që hanë edhe llojin e tyre, grykës të

panginjur, dinosaurë prehistorikË???

Kush e krijoi? Në cilin laborator u goditën bërthamat e qelizave të

tyre me jone radioaktivë për të krijuar këto MUTACIONE, që edhe ata që

krijuan koronavirusin do t'i kishin patur zili?

Shkatërruan gjithë ekonominë e arritur me djersë dhe me jetët tona,

shkatërruan e vodhën pasurinë kombëtare, ndërmarjet, kooperativat,

fermat,, shkatërruan sistemin arsimor, shëndetësinë përvetuan pasuritë

e të tjerëve, privatizuan gjithçka, deri në qelizën e fundit, humbën

fisnikërinë e familjeve të vjetra qytetare, përjashtuan shtresën e

mesme të popullit nga nga detyrimet e idealizmit të tyre për të çuar

përpara kombin.

Vranë shpirtin e Kombit dhe , ajo që nuk duheshin lejuar të bënin :

I zhveshën Gjuhës Shqipe petkun e artë të Parajsës, i zhvatën

tingëllimën e fëshfëritjes së Perëndive, i larguan këngën e bilbilit,

i përbaltën fjalët hyjnore që na i lanë amanet Pellazgët për t'ua lënë

amanet brezave të ardhmërisë deri në përjetësi.

Po, o shqiptarë që e doni Kombin tuaj...

Ata po e lenë Gjuhën shqipe lakuriq.

Akoma më zi e më keq; po e lyejnë dhe zgrryejnë me ca fjalë të

shëmtuara, që kutërbojnë erë moçali qindravjeçar dhe hidhërojnë e

thartojnë gojën që i flet, zhurmojnë e trondisin veshët që i dëgjojnë,

çjerrin e rrudhin mendimin që po bërtet.

E ndërsa këta deshë përçorë, të cilëve shqiptarët u kanë varur

këmborën për t'i çuar përpara, në rrugën e zhvillimit e të mirëqenies,

krahas popujve të tjerë, për t'i çuar në Europën që e kanë krijuar

vet, për t'i çuar, pse jo, në Kontinentin e Largët, në ëndrën e

kaherëshme, në Amerikë, ata u kanë hequr këmborëve zilen, që

shqiptarët të mos dëgjojnë nga shkojnë, të ecin si të verbër në

vorbullën e gropës thithëse, ku po i drejtojnë.

Marrëzi tërësore e njehësuar në ngjyra dhe në formë!

Ku po shkojmë?

Ku po na çojnë pa sy e pa tru?

I humbëm të gjitha. Tani po humbasim edhe gjuhën. Ndonjë ditë do të

flasim një përzierje trubullirë, të pakuptueshme e të papranueshme nga

gjithë bota, sepse bota e do Kombin me shenjat e tij dalluese : gjuhën

dhe flamurin. E nëse ne nuk do flasim shqipen, që na emërton

shqiptarë, si do të na quajnë kur të flasim gjuhën hibride që po

shpikin politikanët tanë mutantë?

Do na thonë " xhunglarë", apo " trushplarë", apo " qyqarë", "

humbëtarë", " shpirtvrarë" ?

Jam i bindur që do na vënë një emër më të bukur :

Shpellarë! Po, po, ky do na shkojë për shtat.

Sepse po braktisim fjalët e një gjuhe fisnike e hyjnore që Zoti na i

dha me bujari, për të rrëmuar në shpellat e braktisura e të harruara

qindramijëra vite të shkuara.

Nuk më mbetet tjetër gjë, veç të bëj një hap përpara për të dhënë një

ndihmesë, sado të vogël për njerëzit që duan akoma të mbeten

shqiptarë. Do jap zëvendësimin e shumë fjalëve ardhacake, që nuk duhet

të jenë të mirëpritura, as të mikpritura nga ne, me përkatëset e

gjuhës shqipe, që duket se u është harruar tingëllimi i ëmbël dhe

magjik :

Në vend të fjalës ardhacake : Duhet përdorur fjala shqipe:

Person Vetar, njeri

Personalizoj Vetoj

Personifikim Vetim

Personalitet I vetarrirë, vetbërë,, vetkrijuar

Personalisht (Unë, personalisht) Vet ( Unë, vet)

Moment Çast

Preokupohem Shqetësohem ( Merakosem)

Preokupacion Shqetësim ( merakosje )

I preokupuar I shqetësuar ( i merakosur )

Delegat I dërguar

Delegacion Dërgatë ( jo dërgesë)

I deleguar Dërgimtar

Sipër Mbi , lartë.

Sipërfaqe Mbishesh

I sipërm, sipëror I lartëm, lartëror, i lartësuar

Imagjinoj Përfytyroj, shëmbëllej

Imagjinatë Përfytyrim, shëmbëllim

Stabël I qëndrueshëm

Stabilitet Qëndrueshmëri

Stabilizoj Qëndrushmëroj, përqëndroj

Respekt Vlerësim

Respektoj Vlerësoj, mirënjoh, mirënjohje

I respektuar I vlerësuar, i mirënjohur

Simpatik I pëlqyer

Simpati Pëlqim

Simpatizoj Pëlqej

Antipatik I papëlqyer

Standart I njehësuar ( peshë, formë, tip etj)

Neglizhoj Lë pas dore, shpërfill

Abstenoj Asnjanësohem, bëhem i paanshëm

Admiroj ( Është fjalë shqipe, me rrënjën " miroj". Nuk shpjegohet me

me gjunët latine. Sodoqoftë, në vend të saj mund të përdoret

Adhoroj )

Abandonoj Braktis

Kompetent I përgjegjshëm, i sigurt, i pagabueshëm

Imazh Shëmbëllim

Ofroj Jap, afroj

Disponibël I gatshëm për të të shërbyer, ndihmuar

Dispozicion Gadishmëri për ndihmë, pritshmëri

Dispozita ligjore Pritshmëri ligjore

Provizor I përkohshëm

Prezentabël I dukshëm, i paraqitshëm

Prezent I qenësishëm, i dukshëm

Peshë Rëndesë

Preferoj Parapëlqej

Prferencë Parapëlqim

I preferuar I parapëlqyer

Realizoj Kryej, përfundoj

Distancim Largim, tërheqje

I distancuar I tërhequr, i larguar

Distancohem Largohem, tërhiqem

I sinqertë I çiltër

Sinqeritet Çiltërsi

Special I veçantë,

Specialitet Aftësi e veçantë

I specializuar I veçantë në një aftësim

Bllokoj Mbyll

Zhbllokoj Hap

I vjetër I motuar, i kahershëm

Funksion Vepron

Funksion Veprim

Funksional Në veprim, që vepron, veprues

Funksionar Në shërbim, që shërben, veprues

Predispozicion Prirje

i predispozuar I prirur

Determinoj Dl në përfundim , përfundoj

Variabël I ndryshëm

Variacion Shumëllojshmëri, ndryshmëri

Adoptoj Birësoj, përafëroj

Binjak Dylind

Bagazh Mbajtës

Maltrajtoj Keqpërdor

Batërdis Shfaros

Rezultat Përfundim

Tranzicion Përkohësi, meskohësi

Normal I rregullt

Anormal I parregullt

Imponim Detyrim

I imponuar I detyruar

Imponoj Detyroj

Pretendim Pikësynim,

Relacion Mardhënie

Rotacion Ndrrim rrethor( brenda rrethit)

Relaks prehje, qetësim

Relaksohem Prehem, qetësohem

Reflektoj kundërpërgjigjem

Sensibël I ndieshëm

Sensibilitet Ndieshmëri

Degradim I shkatërruar, i mbaruar

Ligj Kanun

Asgan ( nuk është e huazuar nga turqishtja, është përdorur që në

lashtësi. Janë disa fjalë që popujt i kanë trashëguar nga paraardhësit

e përbashkët) Truplartë

Asistencë Ndihmë, përqasje

Akomodim Rehatim

Televizor Përçues pamor ( por e gjithë bota e quan televizor, kësisoj

mbete në përdorim)

Kompjuter Nuk ka përkatëse shqip ( do të përkthehej : realizues i

shumë detyrave)

Mesazh Mësim, këshillë, dijeni

Neutral I paanshëm

Viziv, vizual Pamor

Shpina Kurrizi

Kapacitet Aftësi, mundës

Probabilitet Mundësi

Vagabond I pabindur, i paqëndrueshëm

Gjynaqar Mëkatar

Interpretoj Përçoj

Transmetoj Përkaloj

Univers Gjithësi

Unifikim Njehësim

Eleminim Asgjësim

Fenomen Dukuri

Parlament Dijefolës

Konferencë Kuvend

Denoncoj Kallëzoj

Akuzoj Fajësoj

Prepotent I gjithfuqishëm

Arrogant I pasjellshëm

Delikuent I papëgjegjshëm

Nostalgji Mall, mallëngjim

Mistik Joreal, i përfytyruar

Koshiencë Ndërgjegje, vetëdije

Real I vërtetë, i qenësishëm.

Solitar Vetmitar

Vadit Ujit

Prashit Shkrifëroj

Niveloj Sheshoj

Suport Mbajtës

Efekt Dobi

I efektshëm Dobiprurës

Ambicie Zili

Indiferent Shpërfillës, mospërfillës

Servil Dorëputhës

Hipokrit Dyfytyrësh

Ka dhjetra fjalë të tjera të panevojëshme, të cilat i kanë sjellë

politikanët tanë, intelektualët dhe, ç'është për të ardhur keq, edhe

njerëzit e shkronjave, mësuesit, etj.

Do t'i ndjekim dot këto fjalë ardhacake për në vendlindjet e tyre?

Gjithçka arrihet me vullnet të mirë. Kjo do bërë, duhet bërë...

Ejani ta bëjmë së bashku.

Pajtim Xhelo, 7 gusht 2020