Fatmir Terziu: Vërtetë u çliruam?!

Nga Fatmir Terziu

Ashtu siç pritej, në ditën e „Çlirimit“, ne u morëm sërish me hobin tonë të preferuar, duke i ngulur sytë në detajet që na ndajnë. Kështu jemi mësuar dhe kështu na pëlqen. Dhe me sa duket ne mund ta bëjmë atë më mirë se çdo gjë tjetër. Krijimi i konfliktit nga ajri i hollë për ne është një nevojë e brendshme, gjak dhe oksigjen për shpirtrat tanë të torturuar. I lyejmë me yndyrë tastierat, u vendosim kafen dhe u ngrihemi në këmbë kundërshtarëve.

Nëse nacionalistët bëjnë diçka të keqe në festime, për disa është provokim, për të tjerët, një nxitje patriotike. Ne dëgjojmë me kujdes fjalimet e politikanëve tanë kryesorë, vetëm për të dëgjuar nëse ata do të përmendin apo jo rolin e dikujt, Tjetrit....

Oh, sa grindje do të kishim shpëtuar nëse Kryengritja e X-it do t'i kishte shtyrë „dushmanët“ përtej ... Dhe çfarë ndodhi. Kushdo që shprehu mirënjohje për partizanët, apo dhe dëshmorët e rënë …, cilësohet si komunist, ndërsa ata nga kampi kundërshtar damkosen menjëherë me ballistë, „tradhëtarë“ bashkëpunëtorë, dhe fjalë të tjera të panjohura deri vonë, të cilat kanë të vendosur në mënyrë të padukshme në fjalimin tonë të përditshëm politik urrejtjen vëllazërore. Dhe kjo vetëm për pusht-shtet!

Sipas një tradite tashmë të krijuar, në këtë ditë për të njëqindën herë u dëgjuan murmuritje se po të mos ishte ky apo ai, që na ka (ç)liruar, nuk do të ishte …, pra çlirimi i mëdyshuar, duke ndjekur interesat sipas traditës së krijuar. Kjo është pa dyshim kështu, por është për t'u habitur që është sjellë si një qortim. Pra, çfarë na detyrohej ajo që të luftonim për lirinë tonë ashtu? Çfarë është më e natyrshme sesa që një vend të ndjekë qëllimet e tij. Kujdestarët e politikës ndarëse nuk i nxjerrin njerëzit që mbyten nga dashuria e pakufishme për njerëzit, por sepse janë në punë...për kolltuqet dhe karriget e tyre.

Gjithë ditën tundim fletoren e zhurmshme të historianit që ka mbajtur fjalën kryesore në Shkollën e Partisë, e ndjekim pa pushim, dhe vetëm shtohet një mendim tjetër i pamenduar deri më tani, të cilin mund ta ekspozojmë në rrjetet sociale si gjetje pasurie vlerash të patjetërsueshme. Disa pretendojnë se ky gjetës i kësaj vlere të patjetërsueshme çlirimtare është një kriminel dhe një vrasës fëmijësh, të tjerë ankohen se askush nuk e ndihmoi në rrugën e tij për në Tiranën, apo Shkodrën pas kapjes, apo dorëzimit të gjermanit të fundit. Nuk u fundos në harresë as fraza e shkruar, por e harruar nga vëllavrasjet: “Ai që na liroi do të na robërojë edhe ne”. Dhe më shumë se si. Transkriptet e gjyqit të të dënuarit me jetë se i shërbeu nacionalizmit fjalë për fjalë bërtasin se sa tronditës ishte i vetëm në fund të jetës së tij në birucën e zezë, ku kërkonte lirinë ai që luftoi dhe sakrifikoi për Lirinë.

Nuk ka falje as për “kokën e çmendur” …. Njerëzit vigjilentë na kujtojnë se veprimet e tij në ishin terrorizëm i pastër. Të tjerë vërejnë se shpirti i tij poetiko-proagandistik ushqehej nga shumë verë dhe i gjithë marshimi i skuadrës nga pushkatimi me urdhër masiv ishte një vetëvrasje rituale, për të thënë të paktën, e menduar keq. Të tjerët gërmojnë për fakte dhe fakte të reja dhe të reja rreth vdekjes së tij, pra minidiktaotorit që u vetëvra. E ç'na duhet emri i tij?!. A u çmend më në fund dhe a e vranë kundërshtarët e mbijetuar? Çfarë tha ky vetëvrasës apo i vetëvrarë, ose që e vranë fundja të vetët në shtratin e vdekjes, etj. Sepse disa njerëzve u duket shumë patetik versioni për një plumb të rastësishëm që godet ballin e një të Madhi, nga i Madhi, që përfundon në fare pak sekonda në asgjë dhe thashëthem... Të tjerë akoma ankohen, se si askush nuk e ndihmoi skuadrën, pse skuadranët nuk dolën me armë në dorë, por shikonin vetëm seirin. Aktivizohet një tjetër vijë ndarëse histerike si t’i quajmë këto 50 vite, skllavëria, zgjedha, sundimi, prania, bashkëjetesa... të çliruar, apo thjesht çlirim...

A do ta kuptojmë rëndësinë epokale të kohës së grindjeve masive nëse kuptojmë se gjysma e historisë së popullit tonë rreth devizës sonë krenare ka kaluar me mospjesëmarrjen tonë në punët e shtetit. Në izolim total nga vendimet e rëndësishme për fatet tona. Mavijosjet me kamzhik nuk janë aq të frikshme sa të kuptuarit tashmë të implantuar dhe të transmetuar gjenetikisht se ka dikë që të mendojë dhe të vendosë për ne. Kemi pasur kohë të mjaftueshme për të rritur breza të rinj dhe të rinj me besimin jetësor se asgjë nuk varet nga ne dhe është mirë të presim të kalojë një ditë dhe të vijë një tjetër. Mos u mërzitni, kujdesuni për punët tuaja – historianë me disertacione me shokun dhe për shokun e Madh e ju e të tjerë e të tjerë. Dee, burra, dee…

Le të vëmë në dukje edhe një nga çështjet kryesore që mundon shoqërinë, a duhet që Dita e Çlirimit të mbetet festë kombëtare nëse ndan vëllanë "gjeopolitik" nga vëllai, siç ndodhi gjatë hiperpolitizimit të popullit rreth zgjedhjeve të para demokratike të viteve '90-të. ..

Pak kohë më parë kanë pyetur një deputet për vlerësimin e tij për kabinetin. Dhe ai fjalë për fjalë tha se ishte shumë i ri për të dhënë nota. Unë jam shumë i vogël. Kështu tha përfaqësuesi i popullit, i transmetuar nga sovrani i lirë prej kohësh. Zinxhirët e skllevërve nuk kanë tronditur për 50 vjet një kastë dhe një të kastuar. As masakrat dhe përdhunimet nuk ishin të vazhdueshme dhe të përditshme. Viti kur mobilizonin me forcë katërmbëdhjetëvjeçarë nga viti kur vrisnin baballarë ndoshta ka distancë kohore, por ka vetëm fjalë…. Por, siç thonë në kujtimet e tyre disa nga përfaqësuesit e gjallë të lëvizjes sonë çlirimtare, ata që u ngjitën në pushtet nuk na therën më, nuk na rrahën, por poshtërimin e të qenit nën pushtetin e njerëzve të huaj, që nuk janë në asnjë mënyrë mbi ne, në të cilën dhe për të qenë një qëndrim, ishte e padurueshme. Ndoshta është më mirë që nuk i dimë se ku janë varret e Nacionalistëve (Të paktën ta kishin një varr dhe ata..., por... ja që kuptimi i fjalisë duhej trendur më thellë). A mund të imagjinoni cirkëtorët politikë (sajestarët) që do të kishin luajtur atje në çdo përvjetor të vdekjes së tyre. Pra vërtetë u çliruam?!

(Pjesa e Dytë)