Shqipëria ka kushte të favorshme agro-ekologjike dhe klimatike për prodhimin e produkteve të ndryshme bujqësore, ushqimeve dhe pijeve, shumë prej të cilave kanë cilësi dhe specifika unike. Nga ana tjetër, disponueshmëria dhe ofrimi i produkteve cilësore po bëhet gjithnjë e më i rëndësishëm për konsumatorët. Prodhimi dhe promovimi i produkteve tradicionale vendase dhe rajonale ka një potencial të lartë për të forcuar zinxhirin agroushqimor dhe ekonominë vendase, të cilat kanë nevojë për politika dhe përpjekje të synuara për zhvillimin e tyre.
Potenciali i produkteve tradicionale vendase dhe tradicionale rajonale si prodhim dhe gjithashtu si një e mirë sociale, kulturore dhe shëndetësore është i madh por i pashfrytëzuar. Ata mund të lidhin njerëz nga vende, mosha, kultura, fe dhe prejardhje sociale të ndryshme. Këtë ka shfrytëzuar Kryeminsitri i Shqipërisë Edi Rama, kur ka postuar një fotografi. Kryeministri Edi Rama i cili ndodhet në Komitetin Politik me liderët e BE që zhvillohet në Londër, përmes një postimi në Facebook, Rama shihet duke ngrënë, por shprehet i pakënaqur nga ushqimi, pasi shkruan se ”Nuk kanë faj fare anglezët që kur vijnë në Shqipëri thonë “Oh sa mirë hahet këtu tek ju!””. Kështu, Rama promovon edhe njëherë Shqipërinë në Europë, duke ftuar të gjithë turistët që të vijnë e të vizitojnë vendin tonë.
Ndërkohë me këtë fotografi ai ka hapur një temë të qartë atë që lidhet jo thjesht me turizmin ushqimor, por dhe atë që quhet „Produkte tradicionale rajonale“. „Produkte tradicionale rajonale“ duhet të konsiderohen produktet që janë karakteristike për një rajon të caktuar (natyror-gjeografik, administrativ ose etnografik) të Shqipërisë dhe janë të pranishme, ose kanë qenë tradicionalisht të pranishme në jetën e kuzhinës dhe kulturën vendase. Gjithashtu, „Produkte tradicionale rajonale“ duhet të konsiderohen produkte karakteristike të një vendbanimi ose grupi të caktuar vendbanimesh në Shqipëri. Këto produkte janë, ose kanë qenë pjesë e peizazhit të kuzhinës, traditave dhe kulturës së vendit me të cilin lidhen. Një "produkt tradicional vendas" ose "produkt tradicional rajonal" konsiderohet të jetë një produkt që prodhohet nga përbërës tipikë të rajonit dhe me një metodë tradicionale prodhimi dhe që ka një histori të provuar prodhimi prej të paktën 30 vjetësh në kohën e dorëzimit të një një aplikim për njohjen e produktit tradicional lokal ose rajonal.
E trajtojmë këtë temë pasi prodhimi i produkteve bujqësore, ushqimeve dhe pijeve është një aktivitet ekonomik ndërsektorial, i cili është i lidhur ngushtë me fusha të tjera si kultura, turizmi, ushqimi, shëndetësia, bioekonomia, siguria dhe siguria, transporti dhe logjistika etj. Përfitimet e produkteve tradicionale vendase dhe rajonale dhe pozicionimi i tyre në tregun vendas janë të shumëanshme. Ato kanë distanca të shkurtra transporti që zvogëlojnë efektin negativ në klimë dhe mjedis, si dhe sigurimin e cilësisë së ushqimit për konsumatorët, rigjallërimin dhe mbështetjen e ekonomisë rajonale. Rëndësia e gjetjes së produkteve të tilla po bëhet gjithnjë e më e rëndësishme duke pasur parasysh sfidat e reja që lidhen me shëndetin, ndryshimet në qëndrimet e turistëve, ndryshimet klimatike, sigurinë ushqimore dhe faktorë të tjerë.
Prandaj, është e nevojshme të forcohet potenciali i zhvillimit të produkteve tradicionale vendase dhe rajonale përmes mbrojtjes dhe promovimit të tyre në nivel kombëtar. Kjo do të zgjerojë bazën për zhvillimin e këtij segmenti si në nivel lokal, rajonal dhe kombëtar dhe do të jetë një bazë e mirë për miratimin e produkteve të reja me potencial për mbrojtje sipas skemave evropiane të cilësisë. Zbatimi i politikës evropiane për cilësinë e produkteve bujqësore, ushqimeve dhe pijeve siguron mbrojtje uniforme të emrave si e drejtë e pronësisë intelektuale dhe dhënien e informacionit të qartë për produktet me karakteristika specifike që lidhen me origjinën gjeografike dhe të tjera. Në këtë mënyrë, prodhuesve u jepet mundësia të rrisin imazhin dhe njohjen e produkteve të tyre. Lehtësohet qasja e produkteve në tregje të reja ose ruajtja e pjesës së tyre në treg, gjë që është edhe parakusht për çmime më të mira për shitjen e tyre.
Vendi ynë, Shqipëria, përfiton nga mundësitë e skemave evropiane të cilësisë dhe gradualisht grumbullon përvojë të mirë në zbatimin e tyre. Në të njëjtën kohë, ka ende shumë faktorë që pengojnë fermerët të aplikojnë për to. Pjesa mbizotëruese e sipërmarrjeve mikro dhe të vogla, të cilat kanë aftësi të kufizuara financiare, e bën të vështirë përballimin e kostove ekonomike, siç janë kostot e monitorimit të përputhshmërisë me specifikimet e produktit.
Faktorë demotivues janë gjithashtu: procesi i shkurtër i regjistrimit, i cili përfshin një procedurë në nivel kombëtar dhe një procedurë në nivel të BE-së; shkalla e ulët e organizimit të prodhuesve, përkatësisht mungesa e një partneri udhëheqës në iniciativat për sigurimin e qasjes në tregje dhe zbatimin e fushatave promovuese. Thuhet se Ministria e Bujqësisë përpiqet të mbështesë përpjekjet e prodhuesve për të ruajtur dhe ringjallur prodhimin e produkteve autentike shqiptare, por gjithnjë ka ankesa të shumta nga konsumatorët dhe po aq dhe nga turistët në jo pak raste. Të gjitha rajonet shqiptare kanë traditë në prodhimin e produkteve bujqësore dhe ushqimore, si dhe pije cilësore. Këto produkte specifike përfaqësojnë pasurinë dhe krenarinë tonë kombëtare dhe tregojnë identitetin dhe trashëgiminë tonë kulturore si popull, ndaj është mirë që të forcohet kërkesa dhe legjislacioni për këtë temë.
Mungesa e informacionit gjithëpërfshirës për produktet tradicionale vendase dhe rajonale dhe kanalet për aksesimin e këtij informacioni krijon vështirësi në prodhimin dhe realizimin e tyre.
Për momentin, në lidhje me produktet tradicionale vendase dhe rajonale, mungon një qasje e sistemuar në nivel kombëtar nga autoritetet kompetente dhe palët e interesuara, si dhe nuk ka një platformë (elektronike ose jo) për dialog dhe partneritet më të gjerë. Potenciali i këtyre produkteve është i pazhvilluar, zakonisht ato u nënshtrohen masave të kufizuara në kohë dhe shtrirje dhe mbeten në periferi të politikave shtetërore. Nuk është zhvilluar asnjë bazë të dhënash për këto produkte që do të mbështeste përpjekjet për promovimin e tyre dhe promovimin e prodhimit të tyre.
Prandaj, është e nevojshme të ndërtohet ndërveprimi ndërmjet përfaqësuesve të degës së bujqësisë dhe zinxhirit agroushqimor, ekonomisë dhe turizmit, si dhe sektorit joqeveritar që punon me këto ushqime dhe komuniteteve lokale, për të arritur koherencën e tyre. veprime dhe një efekt sinergjik në përhapjen e potencialit të produkteve tradicionale vendase dhe rajonale. Kjo do të bëhet duke krijuar mjete në komunitetin lokal dhe kanalet e shpërndarjes përmes menusë lokale dhe rajonale. Në këtë mënyrë do të arrihet ringjallja e produkteve, ushqimeve dhe zejeve autentike dhe tradicionale vendase dhe valorizimi i ushqimit. Duhet të jetë pjesë e konceptit të përgjithshëm të cilësisë së rrugëve dhe atraksioneve turistike, sepse shpesh përmes tij turistët vlerësojnë destinacionin, edhe nëse ushqimi nuk është qëllimi kryesor i udhëtimit.
Për këtë arsye, nevojiten përpjekje të synuara nga sektori publik dhe privat për të përmirësuar cilësinë dhe promovimin e produkteve tradicionale lokale dhe rajonale. Gjithashtu, sipërmarrjet dhe iniciativat e biznesit kanë nevojë për më shumë këshilla për legjislacionin sektorial dhe zbatimi i tij duhet të jetë uniform dhe i përshtatur me to në të gjitha rajonet, për këtë arsye nevojiten trajnime edhe për strukturat rajonale të kontrollit të Agjencisë Shqiptare të Sigurisë Ushqimore. Produktet tradicionale lokale dhe rajonale tradicionale kanë një rëndësi të veçantë sociale dhe kulturore. Modelet dhe zakonet e të ushqyerit që adoptohen në fëmijëri mbeten të përjetshme dhe duhet të jenë pjesë e natyrshme e edukimit të fëmijërisë. Edukimi për ushqimin dhe ushqimin duhet të integrohet si pjesë e natyrshme e objektivave të të mësuarit parashkollor dhe shkollor. Fëmijët dhe nxënësit fitojnë njohuri për ushqimin duke marrë pjesë në përgatitjen e tij, duke shijuar shijen, erën dhe strukturën e tij. Edukimi ushqimor duhet të përmirësojë pozicionin e tij edhe në fushën e arsimit profesional dhe të lartë.
Është i nevojshëm modernizimi i kurrikulave në arsimin e mesëm dhe të lartë për produktet tradicionale vendase dhe rajonale, si dhe nxitja e të interesuarve. Duhet të ketë një fokus më të madh në qasjen 'të mësuarit me përvojë'. Rritja e ekspertizës së sipërmarrësve, shkëmbimi i përvojës dhe praktikave të mira, mbështetja e kolegëve dhe mësimi nga sipërmarrës të tjerë dhe mentorë në rrjete të ndryshme po bëhet gjithashtu gjithnjë e më i rëndësishëm. Për të ndikuar në mungesën serioze të furnizimit të këtyre produkteve dhe lëndëve të para, është e nevojshme që prodhuesit, përpunuesit, tregtarët, restorantet dhe klientët e biznesit të produkteve tradicionale vendase dhe rajonale të përfshihen në një dialog më të ngushtë për të përmbushur nevojat e tregut. Krijimi i aranzhimeve të rrjetit rajonal, funksionimi modern dhe zinxhirët fitimprurës të shpërndarjes të përshtatshme për lote shumë të vogla do të kontribuojnë në zgjidhje të reja marketingu për shitjen e produkteve tradicionale lokale dhe rajonale.
Është e rëndësishme të zbatohet një politikë reklamimi në nivel shtetëror që tregon Shqipërinë si një destinacion bujqësor dhe prodhues ushqimor cilësi të larta shije, duke përfshirë si destinacion për turizëm cilësor dhe të qëndrueshëm të kuzhinës dhe verës. Pjesa më e madhe e trashëgimisë sonë të gjallë kulinare dhe kulturore është e lidhur me produktet tradicionale lokale dhe rajonale. Ato janë të rëndësishme për një pjesë të madhe të popullsisë në fshatra dhe qytete të vogla, ku ruhen njohuritë popullore për praktikat e vjetra bujqësore, zejtare dhe kulinare, por me ikjen dhe zbrazjen e fshtrave kjo mbetet problematike. Janë zona të tëra dhe fshtra të tërë në Gollobordë, sidomos Klenja që është dalluar dhe shquar për patatet, Gjinoveci, apo Stebleva të cilat po ashtu dalloheshin për këtë produkt bujqësor dhe që janë zbrazur tashmë. Prandaj, ekzistenca e mekanizmave për mbrojtjen dhe promovimin e produkteve tradicionale vendase dhe rajonale në nivel kombëtar do të jepte një shans për konsolidimin e tyre në vend, për qëndrueshmërinë e prodhuesve vendas dhe mundësinë e zgjerimit të bazës për pjesëmarrjen e tyre në cilësinë evropiane. skema dhe akses më të mirë në tregjet e brendshme dhe të jashtme.
Kommentare