Fatmir Terziu: "Gjuha flet për njeriun"

Mbi 80 përqind e zyrave dhe zyrtarëve shqiptarë, (sipas dokumentave zyrtare që sillen për përkthim në MB) e kanë humbur thuajse në masën më të madhe sensin e Gjuhës Shqipe. Qindra fjalë nuk përcillen dhe nuk shkruhen më shqip. Qindra fjali nuk kanë më gramatikë. Nuk ka më gjuhë të bukur shqipe. Diku ka një sens për të shkuar në gjymtim fjalësh e fjalish. diku një përzierje pa kuptim. Shkurt një sakatim të Gjuhës Shqipe. Dhe kështu frika na shpie diku tjetër.

Publikimi i librit „Gjuha në rrezik: Si e kërcënon humbjen e gjuhës të ardhmen tonë“, nga Andrew Dalby, përkon me parashikimet e fundit nga Universiteti i Mançesterit se 90 përqind e 5000 gjuhëve të botës ka të ngjarë të zhduken deri në vitin 2050. „Ekuivalenti gjuhësor i një katastrofe ekologjike po afron“, përfundoi gazeta britanike Guardian, pas sugjerimeve dhe fakteve se pas 50 vjetësh të gjithë do të flasim anglisht, hindisht, arabisht, mandarinisht, ose spanjisht.

Formulimi këtu është zbulues. ‘Diversiteti’ konsiderohet i mrekullueshëm për ekologët, multikulturalistët dhe gjuhëtarët. Por a po rrëmbehet The Guardian me metaforat e tij? Diversiteti është sigurisht thelbësor ekologjikisht. Në një ekosistem kompleks, hiqni një pjesë të enigmës dhe gjërat mund të shkatërrohen. Nëse bretkosa nuk ka miza për të ngrënë, nuk do të ketë bretkosa. Pa bretkosa, ku do ta marrin darkën krokodilët? E kështu me radhë. Por diversiteti në botën njerëzore nuk është gjithmonë një gjë e mirë. Ashtu si uniformiteti i motrës së saj të keqe, diversiteti paraqet probleme, si dhe përfitime.

Në qarqet e gjuhësisë, humbja e një gjuhe vajtohet, sepse na privon nga mënyra ‘alternative’ për të parë njerëzimin. Në MB Gjuha Shqipe ende nuk është pjesë e GCSE. Dhe studentët shqiptarë duhet të konsiderojnë një gjuhë tjetër. Përshembull, ata që e mësuan provimin GCSE në frëngjisht do të kujtojnë se u është thënë ndryshimi midis ‘tu’ dhe ‘vous’, se ‘savoir’ dhe ‘connaître’ do të thoshin ‘të dish’ në mënyra të ndryshme. Këto fjalë nuk kanë përkthim të drejtpërdrejtë dhe tregonin dallime midis kulturave angleze dhe franceze.

Kështu ka ndodhur me një synim nga zyrtarët e ish-BRSS-së, kur gjuhën e bënin pjesë të ndryshesës dhe me kulturat. Dukej se ishte shumë më superiore kur të gjithë të paktën bënin një përpjekje për t'u dukur si stereotipe kombëtare, me kozakët rusë që kërceheshin në mbrëmjet e rinisë, apo me baladerët melankolikë kinezë që këndonin muzikë popullore shqiptare të veshur me kostume tipike kineze, duke luajtur me muzikalitetet dhe instrumentat e tyre akustike, e duke lënë mënjanë ato shqiptare tradicionale. Natyrisht jo gjuhën e bukur shqipe. Na thuhet se perceptimi ynë për botën formohet nga struktura e gjuhës sonë të veçantë. “Gjuha flet për njeriun”, tha Heidegger.