Historia e kombit tone ka trasheguar shume pasaktesi nga e kaluara , po thuaj ne te tera kohrat , por kryesisht ne periudhen e monizmit , qe vazhdoi gati gjysem shekulli . Ne kohen e shkollimit te brezit tim , thuhej hapur : Shkenca ka karakter klasor . Historia nuk ka pse te bente ndryshim nga shkencat e tjara , ne monizem .
Qendrimin e shtetit monist , ndaj intektualve e shprehu Enveri , ne raportin e Kongresit te parete Partise komuniste . Ne kete dokument zyrtar , shprehet hapur : Te gjithe kundershtaret politike , u shpallen armiq . Kryesisht armiqte ishin intelektuale .
Intelektualet shqiptare filluan te dukeshin , pak perpara dhe gjat shpalljes se Pavaresise dhe ne vitet 30 te shekullit te kaluar. Te paret u shkolluan kryesisht ne Stamboll , vala e dyte u shkollua ne universitet me te famshme te botes , ne Europe . Nevojen e krijimit te shtreses intelektuale e shtronte vete koha . Shqiperia duhet te tejkalonte prapambetjen e trasheguar nga shekujt.Populli yne i ka dashur me shpirt dhe i ka vleresuar maximalisht intelektualet e tij .
Dashuriia e vecante , per intelektualet , buron nga fisnikeria e popullit , qe rrjedh historikisht nga nje e k