Nga Timo Mërkuri
Kështu, me këngën “Moj Vlorë e bukur në gropë/moj Vlor-o” në gojë u nis drejt Vlorës më 1920 çeta e Pilurit nën komandën Kapedan Kolë Mërkurit për të “hedhur italianët në det”. Se drejt Vlorës vetëm me këngë në gojë mund të nisesh, vetëm kështu ka lezet. Dhe “lezeti” sa vjen e rritet kur nisesh që të shpëtosh Vlorën nga “breshkaxhinjtë e breshkamadhit”, prandaj në se u nisën 39 djem e burra, prapa u erdhën edhe 20 të tjerë, që i aritën shokët në betejë e sipër dhe më pas bashkërisht kënduan e hodhën valle në 3 shtator të atij viti zulmëmadh në mes të Vlorës së çliruar.
Shkuan njëqint vjet që nga ajo ditë dhe prapë sot drejt Vlorës u nis grupi i Pilurit për të festuar atë ditë të bukur çlirimi. Janë nipërit dhe mbesat e atyre që luftuan në njëzetën dhe domosdo që e dinë se drejt Vlorës shkohet me këngë, prandaj ja nisën këngës së tyre të re me tekst të Kristo Çipës, marrëse Parashqevi Çipa dhe Leni Mërkuri, kthyes Dhimitraq Bala dhe hedhëse Valentina Gërdhuqi, iso Kristo Çipa, Petra Q. Gërdhuqi, Agron Kreku, Themistokli Polo etj. Se si shkonte kënga rrugës nuk ua them dot se dhe ju s’do më kuptoni po t’ju them se këndonin si një korr ëngëjsh të gëzuar, por për t’ju shuar kureshtjen po ju tregoj tekstin dhe për vijën melodike do flasim herë tjetër.
Vlora e tha të vërtetën
Hapu det se vendos vetë!
Populli thiri lirinë
Malet zunë e shtyjnë retë
Dhe trimat largojnë ushtrinë
Përreth Vlorës-o
Furtuna zgjoi Evropën
Nuk ron dot trupi pa kokën
2
Ata burra komisioni
Sa ushtarak aq shënjtorë
Tre muaj revolucioni
Na mblodhën bashkë një dorë
Dhe thërisnin gojë më gojë
Dhe në sulm dhe në llogore
Shqipëria do të rrojë
Se e ka zemrën prej Vlore
Lufta jone popullore
Me shume se bombe berthamore
3
Trimat që bënë historinë
Si yje mengjesi shkuan
Amanet lanë Shqipërinë
Cipë drite nëpër duar
Na mbeshtjell një errësirë
Që kur është zënë dynjaja
Ne që kemi mbjellë lirinë
Na thahen lulet e saja