DOSA[1] DHE SHTATË GICAT E ARTË.
(Legjendë)
Ali pashai sapo ish martuar me Vasiliqinë pesëmbëdhjet vjeçare, ai vet gjashtëdhjet e gjasht.
Kishin ardhë për muajin e mjaltit në kalanë e tij në Butrint. Muaji i mjaltit bëhet në çdo moshë.
Nuk kish as dy vjet që e kishte shtënë në dorë Butrintin.. U a kish marrë venecianëve. Për ta pushtuar kish luftuar e punuar pesë vjet. I rrethoi dhe ndërtoi dy kala.
Kalaja e parë, në grykëderdhjen e Vivarit, që mbylli furnizimet e garnizionit venecian nga deti, tjetrën , ballë për ballë me Butrintin, në anën e këtejme të kanalit , që u preu furnizimet nga fusha e Kestrinës dhe qyteti e krahina e Konispolit.
Kjo kala u mbylli edhe mundësinë e gjuetisë që bënin venecianët në pyjet e pa fund të fushës së Kestrinës, të Shëndëlliut, të Shënmitrit, të Milesë, të Stillos.
Pyje të pashoq nga bukuria, madhësia, dendësia, shumllojshmëria e kafshëve ,shpendëve, vende të bukura e të bekuara.
Me këto kala u mbyll edhe mundësia e peshkimit në dajlanin e Vivarit dhe të Butrintit, që furnizonin me peshk jo vetëm garnizonin , por edhe ishullin e Korfuzit , deri ne Venecie.
Pas pesë vitesh rrethim e bombardim, garnizoni venecian që e mbante të pushtuar Butrintin që prej njëqind e njëzetë vitesh ,u dorëzua nga uria, se ujë kishin në pusin e nuseve dhe në nimfeumin[2] romak.
Ndonse në Butrint venecianët kishin bërë ndërtime dhe kishin rikonstruktuar të gjithë kalanë në akropol, Aliut i pëlqeu të mos pushonte në to.
I pëlqeu të rehatohej në konakët e bëra posaçërisht për të në kalatë e projektuara dhe ndërtuar nga “inxhinjer”i e miku i tij, usta Petro Korçari, që ua kish kaluar edhe arkitektëve dhe inxhinjerëve francez, të cilët Aliu i kish me shumicë të punësuar në oborrin e tij.
Ditën e tretë të ardhjes Aliu kërkoi të dilte për gjah .
Kur dilta për gjah ai, përgatitjet nga ushtarët dhe shërbetorët bëheshin deri në përsosmëri.
Qentë e gjahut të blerë në Napol, armët e gjahut të lara në ar të bëra në Prizren, varka e bërë nga mjeshtrat ulqinak, kuajt dhuratë nga mbreti i Egjyptit, mik e patriot i tij.
Aliu çdo gjë , e mirë apo e keqe të ishte , e donte të veçantë , të përsosur ,orgjinale.
Kish bërë dashuri me Vasiliqinë tër natën, por nuk ndjehej mirë.
Përbrëndëshmi e kish pushtuar një ndjenjë dhimbjeje , ligështi, që deri atëherë nuk e kishte njohur.
Ndonëse ngopte epshet e tij prej burri cub e pasha të pashoq ,me harem të panumërt, kur e shihte poshtë tij atë femërfëmijë, ëngjëll pafajasie dhe bukurie, të dorëzuar deri në dhimbje, të cilës i
kishte vrarë babanë si fallcifikator monedhash, i kish djegur shtëpinë në Pleshavicë, e ndjente siç ndjen burri, se ajo nuk ndjente asgjë për të.
Bënte vetëm detyrën si skllave e tij, siç bënin detyrën të gjitha shërbetoret dhe shërbetorët që i shërbenin Aliut .
Ai e donte marrëzisht Vasiliqinë, atë bukuri të pashoqe,por ajo nuk e donte.
Burri bindet që gruaja e do, kur ja thot fytyra e saj, buza e saj, syri i saj, trupi i saj, që flasin e thonë sa thonë mijëra fjalë.
Që Vasiliqia nuk e donte ai ndjente, por nuk donte ta besonte.
Ndaj e kish pushtuar ajo ndjenjë dhimbjeje dhe ligështi që i kish zënë e i shtrëngonte fytin.
Donte të shfrynte, të shfrynte deri në gjak, ndaj vendosi të shkonte për gjah.
Çdo gjë ishte bërë gati deri në përsosmëri, siç ai e donte.
Arritën në Shëndëlli pa gdhirë mirë, e lëshuan qentë.
Shëndëlliu është i shtrirë në pesë kodra të ngritura si me dorë nga fusha e Kestrinës që e qafon nga të gjitha anët si ishull, kodra të vogla e të buta, që nuk i kalojnë lartësinë mbi dyzetë metra ,të lidhura mes tyre bukur e ëmbël , të mbuluara me lloj-lloj pemësh të larta, mpleksur me shkurre e rrushkull, sa që njeriu mund të kalojë me vështirësi vetëm në ca rrugë të hapura nga kafshët si tunele,duke u përplasur me degët që varen mbi kokë. Është një vënd ideal për strehë e fole shpendësh dhe kafshësh të të gjitha llojeve.
Lepuj, dhelpra, çakenj, ujq, zorkadhe, derra të egër pa fund, dosa me tufa gicash nga pas si kope, gjela të egër, fazan, turtuj, thëllënxa, mëllënja, zogj të vegjël pa fund, nga cinxamiu e deri tek gardelinat, rosa , pata, llufa, karabullak, pëllumba të egër, gerguj, tufa tufa, që s’kanë të numëruar.
Një magji vënd është Shëndëlliu,i bekuar nga natyra dhe Zoti.
Nga manastiri hapet një fushëpamje e pashoqe.
Në lindje kodrat e Shënmitrit, Armiroit, Mali Milesë si mali i Olimpit e baba Tomorri.
Tutje në horizont ,Konispoli mitik e çuka e Ajtroit.
Nga Nga Jugu Orla, vargkodrat e larta të Stillos që zgjaten me kilometra,deri në det.
Nga perëndimi, i mahnitshëm deti Jon me ishullin e Korfuzit ,si anije e madhe, e mbuluar me ullinj.