Anjeza Musollari: Një krizë humanitare me përmasa historike

Në Gaza nuk po vriten vetëm njerëz, po vritet ndërgjegjja e botës

Gjenocid apo Shfarosje në Gaza

Një krizë humanitare me përmasa historike

Që nga fillimi i ofensivës izraelite mbi Rripin e Gazës në tetor 2023, bota është përballur me një nga krizat më të rënda humanitare dhe ushtarake të dekadave të fundit.

Mbi 54,000 palestinezë janë vrarë, pjesa dërrmuese civilë, gra dhe fëmijë. Po flasim për një realitet ku bombardimet kanë prekur çdo aspekt të jetës civile: spitale, shkolla, zona të banimit dhe qendra humanitare.

Në këtë kontekst të errët, është rritur fuqishëm debati ndërkombëtar rreth pyetjes së dhimbshme: A është ajo që po ndodh në Gaza një gjenocid? Apo kemi të bëjmë me shfarosje të një popullsie?

Çfarë do të thotë “gjenocid”?

Sipas Konventës së OKB-së për Parandalimin dhe Dënimin e Gjenocidit (1948), “gjenocid” nënkupton çdo akt të ndërmarrë me qëllim për të shkatërruar, në tërësi apo pjesërisht, një grup kombëtar, etnik, racor apo fetar.

Në këtë përkufizim përfshihen jo vetëm vrasjet, por edhe krijimi i kushteve që sjellin shkatërrim fizik apo kulturor të grupit.

Argumentet që mbështesin akuzën për gjenocid

Një numër vendesh, organizatash ndërkombëtare dhe personalitete publike, përfshirë Afrikën e Jugut, kanë ngritur padi ndaj Izraelit për gjenocid në Gaza. Në janar 2024, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GJND) vendosi masa të përkohshme, duke i kërkuar Izraelit që të ndërpresë çdo veprim që mund të klasifikohet si gjenocidal. Ky vendim nuk e shpalli drejtpërdrejt Izraelin fajtor, por e njohu seriozitetin e akuzave.

Dëshmi që forcojnë akuzat për gjenocid përfshijnë:

·       Shkatërrimi i qëllimshëm i spitaleve dhe objekteve civile.

·       Deklarata publike nga zyrtarë izraelitë që nxisin shkatërrimin e plotë të Gazës.

·       Pengesa e ndihmave humanitare, që çojnë në uri masive dhe kolaps shëndetësor.

Shfarosje apo spastrimi etnik?

Disa ekspertë ndërkombëtarë dhe Komisioneri i OKB-së për të Drejtat e Njeriut kanë përdorur termin “shfarosje” ose “krim kundër njerëzimit”, në vend të fjalës “gjenocid”, për të përshkruar sulmet ndaj civilëve dhe shkallën e zhvendosjes së detyruar të popullsisë.

Rreth 2.3 milionë palestinezë janë detyruar të largohen nga shtëpitë e tyre, duke përbërë një pastrim etnik de facto, të ngjashëm me rastet historike në Bosnje dhe Ruandë.

Justifikimi i Izraelit dhe kundërshtimet

Nga ana tjetër, Izraeli e refuzon kategorikisht çdo akuzë për gjenocid, duke pretenduar se është në një luftë të drejtë kundër Hamasit pas sulmit të 7 tetorit 2023, kur mbi 1,200 izraelitë u vranë dhe u morën pengje.

Qeveria izraelite thekson se Hamas përdor civilët si mburoja njerëzore dhe se objektivat ushtarake janë të ligjshme. Megjithatë, proporcionaliteti dhe diskriminimi mes objektivave ushtarake dhe civile janë në thelb të ligjit ndërkombëtar humanitar – dhe këtu lind pyetja e drejtë: A mund të justifikohet vrasja e dhjetëra mijëra civilëve me luftën kundër një organizate terroriste?

Shtetet që kërkojnë ndërprerjen e operacioneve

Përveç Afrikës së Jugut, vende si Kolumbia, Turqia, Bolivia dhe Irlanda kanë kërkuar ndaljen e operacioneve ushtarake dhe i kanë ndërprerë marrëdhëniet diplomatike me Izraelin. Opinionet publike në shumë vende të Evropës janë kthyer kundër veprimeve të Izraelit, me protesta masive që kërkojnë përgjegjësi ligjore dhe morale.

Drejtësia ndërkombëtare në provë

Kjo krizë ka vendosur në sprovë serioze sistemin ndërkombëtar të drejtësisë. Nëse GJND vendos që Izraeli ka kryer gjenocid, pasojat do të jenë historike – jo vetëm për rajonin, por për të gjithë rendin ndërkombëtar ligjor.

Por një vendim i tillë kërkon vite, dokumentim të thelluar dhe presion politik nga të gjitha anët.

Qëllimi nuk është vetëm të përcaktojmë një emër

Në thelb, pyetja nuk është vetëm “a është kjo një shfarosje apo gjenocid?”. Pyetja më e madhe është: A do të veprojë bota kur një popull i tërë po zhduket para syve tanë?

Nëse fjalët “asnjëherë më” kanë kuptim, atëherë ato duhet të vlejnë për Gazën – tani. Jo nesër, jo pas një raporti të OKB-së. Historia do të na gjykojë sipas veprimeve që bëjmë sot, jo sipas definicioneve juridike që përdorim.

Një thirrje për ndërgjegje: Gaza po shuhet – njerëzimi po dështon

Nën gërmadha nuk ndodhen vetëm trupat e pajetë të fëmijëve, por edhe heshtja jonë. Heshtja e kombeve, e udhëheqësve, e popujve që dikur betoheshin “kurrë më”.

Sa jetë duhet të shuhen që të quhet gjenocid? Sa foshnja duhet të mos kenë qumësht, sa nëna të qajnë mbi trupat e fëmijëve të tyre, sa qytete të rrënohen që bota të kuptojë se kjo nuk është më “mbrojtje”, por shkatërrim sistematik?

Gaza nuk ka më spitale, por nuk ka më as zëra që të qajnë.

Të gjithë janë lodhur. Por një popull që po shuhet nuk ka luksin të lodhet nga dhimbja e vet. Sot nuk është më çështje feje, kombësie apo politike, është një çështje e thjeshtë njerëzore: A jemi ende njerëz?

Nëse heshtim tani, i kemi dhënë fund të drejtës për të folur nesër. Sepse sot, përballë një gjenocidi të transmetuar drejtpërdrejt, bota nuk mund të thotë më “nuk e dinim”.

Mos prisni të ndalet bomba e fundit. Mos prisni të numërohen të gjitha viktimat. Ngrihuni tani, jo për palestinezët, por për njerëzimin. Sepse, në Gaza, nuk po vriten vetëm ata, po vdesim të gjithë, pak nga pak, nga heshtja.