Dr Fatmir Terziu
Si duket parathënia e një shkrimi me një titull kaq të zhurmshëm dhe madje edhe pretendues? Çfarë ftese duhet të fillojmë të mendojmë për vendin tonë përmes horizonteve të reja? Dhe pse këto reflektime mund të kombinojnë dyshimin dhe shpresën? Apo cilat janë perspektivat dhe a janë opsionet e vetme? Një gjë është e sigurtë - pyetjet janë të shumta, këto janë vetëm fillimi, dhe mendimet në vijim nuk ka gjasa të japin një përgjigje gjithëpërfshirëse për të gjithë këto pyetje. Por të paktën ato mund të provojnë.
Le ta bëjmë si një “Ftesë të Hapur Publike” për të gjithë. Le ta themi se kjo nuk është thjesht një dëshirë. Le ta bëjmë të qartë se nuk është thjesht një ide, një pasqyrë… Është një mendim. Ky mendim u konceptua në fund të vitit 2019, si një mendim në situatën agravuese politike, në një terren ku çdo gjë fle në një vend dhe të gjitha gjërat rezultojnë si një arsye që ecën shpejtë. Dhe na u desh më shumë se një vit, madje edhe më shumë, për t’a finalizuar. Disa ide të mendimit origjinal u rrëzuan, të tjera u shtuan. Asgjë më e natyrshme se kaq. As bota përreth nesh dhe as vetvetja nuk ekzistojnë në një aeroplan statik. Përkundrazi, dinamikat po rriten në mënyrë të pashmangshme. Duket se rëndësia e syrit tek Lideri i Opozitës gjithnjë e më shumë do të jetë një lëvizje “kureshtare”. Shumë gjëra kanë ndodhur që nga mendimi origjinal i këtij pozicioni deri në këtë kohë, dhe siç duket historia, nuk ka si qëllim të ngadalësojë kursin e tij, përkundrazi.
Një model që bashkon disa mendime, mendime që vijnë nga ekspertë të fushës së tyre, të cilët shpesh takohen dhe flasin se si duket vendi dhe si po e mban arsyen e tij opzitare Lideri i Opozitës. Këto biseda mbeten në nivelin e gjimnastikës verbale. Asgjë e gabuar. Nëse nuk do të ishte për ta, ky produkt me siguri nuk do të kishte mbërritur. Dhe ajo që e veçon atë nga të menduarit e zakonshëm është më poshtë. Në këtë shkrim, biseda kërkon kryesisht të ndodhë në të ardhmen. Ka shumë arsye. Ndoshta më e rëndësishmja, nga refleksi, intuita, dhe mbase tradicionalisht, ne priremi të mendojmë për botën në të tashmen dhe të kaluarën. Pse ndodhi kjo apo ajo; çfarë i provokon këto procese apo pse ne biem edhe një herë në situatën e njohur për ta ... Ne e bëjmë këtë analizë gjithnjë e më vazhdimisht. A është e dobishme? Shpresoj kështu.
Sidoqoftë, aspirata është të përpiqemi të shikojmë të ardhmen. Në mënyrë të ndryshueshme, secili nga ne, në përvojën tonë, ekspertizën, mjetet. Edhe nëse kjo çon në polemikë. Reflektimet dhe opsionet në këtë shkrim nuk janë homogjene, madje përkundrazi. Ato ndryshojnë në stil dhe përmbajtje dhe nuk pretendojnë të pikturojnë një pamje të përgjithshme. Kjo fsheh të dy pikat e forta dhe të dobëta të këtij shkrimi, plot kënde ku struket e sotmja, ku ndikon e djeshmja dhe ku shtriqet këmbadorazi e ardhmja, disa parashikime dhe pak receta.
Shkëputje mendimesh në ecurinë kushtuar kohës opozitare, por duke u përpjekur të kapim të gjithë hapësirën, duke mos krijuar copëzimin e tyre. Por asnjëri nga ne nuk po pretendon një histori gjithëpërfshirëse dhe të plotë. Pretendimi këtu është zëvendësuar nga një ftesë për reflektim dhe një reflektim kritik mbi të ardhmen tonë të përbashkët parë dhe ndikuar nga ajo që shohim, synojmë dhe sugjerojmë në këtë pikë mes një analize për Liderin e sotëm Opozitar.
Dhe ne po mundohemi të mendojmë për të ardhmen pak më gjerësisht. 2019 ishte një fakt, dhe u largua shpejt, sikurse u larguan edhe vitet që e lanë PD-në në Opozitën e Liderit të saj, Lulzim Basha. Provokimi është që të përpiqemi t’i përgjigjemi pyetjes: çfarë po ndodh me dhe në Shqipërinë e drejtuar tashmë drejt një udhe pesëvjeçare që kap pikën e saj në vitin 2025? Dhe në vitin 2030? Si duket vendi dhe çfarë na duhet atëherë? Cilët janë faktorët dhe kontekstet e shumta që ndikojnë në zhvillimin tonë? Prandaj, ideja është të provokojmë lexuesin, me ndihmën e autorëve, të shikojë përpara. Dhe nëse dëshiron të mos pajtohet me ta për këtë çështje. Kjo është një ftesë për të imagjinuar disa skenarë të mundshëm për Shqipërinë dhe pozicionin e saj me Evropën gjatë dhjetë viteve të ardhshme, dhe pse jo për 15 vjet, me vetëdije të plotë për rreziqet dhe gabimet e mundshme. Është një ushtrim i vështirë në vetvete.
Por vështirësia nuk e bën të panevojshëm. E kundërta. Duket se gjithnjë e më shumë duhet të mendojmë në një mënyrë strategjike. Dhe për ta bërë këtë, ne kemi nevojë për shenja historike, kemi nevojë për sensorë për të thënë se çfarë është në horizont. Si dhe atë që po vjen së bashku me horizontin tjetër. Sikur të na mungonte shpesh ajo kërkesë, ne e humbëm refleksin, nëse e zotëronim ndonjëherë. Rrallëherë mendojmë për të ardhmen në një afat më të gjatë prej disa vitesh. Kam ndjenjën se elita e sotme politike ka humbur këtë perspektivë strategjike. Politika është bërë nga buxheti në buxhet, dhe biseda arrin deri në fund të afatit aktual.
Unë besoj se duhet të bëjmë një përpjekje për ta ndryshuar atë. Ajo që na duhet është një ndryshim i optikës dhe një shtrirje e perspektivës, duke marrë parasysh të gjitha dyshimet e mundshme dhe ndoshta shpresat e rreme. Përsëri u ktheva tek fjalët kyçe në titull.
Këtu është një vend për të shprehur bindjet e mia të sinqerta për të gjithë ata që do të duan të shkruajnë dhe të shprehin mendimet e tyre në këtë temë kaq delikate, për të gjithë ata që aktualisht kanë pranuar ftesën dhe kanë menduar për të kontribuar me mendimet e tyre për Fjala e Lirë, e cila ishte dhe mbetet si një promotor pas kësaj përpjekje. Falënderime të veçanta për përkrahjen dhe durimin e miqve letrarë dhe krijues, si dhe për të gjithë ekipin e kësaj Akademie Letrare, të cilët me siguri do të na afrohen dhe do të na japin mundësinë për ta realizuar këtë rubrikë, jo thjesht si një shkrim, jo thjesht si një mendim, por si një perspektivë. Fundja le ta themi se na duhet për të gjithë, se na duhet nga të gjithë, se një e ardhme e afërt, me dhe pa Lider Opozite, do të jetë një arsye më shumë për bindjet tona dhe mendimet që kemi në krye. Jo thjesht si ide dhe mendim për “Lulzim Bashën”, apo njeriun e politikanin Basha, por për filozofinë e Liderit të Opozitës, që nesër do të jetë Kryeministri i Shqipërisë.